پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تفسير قرآن يكي از مولفه هاي مهم در فهم و تفهيم متون مقدس اسلامي است .تفاسير مختلفي براي قرآن وجود دارند ويكي از معروفترين تفاسير شيعه در قرن سوم و چهارم هجري قمري ،تفسير علي بن ابراهيم قمي است .اين تفسير ،از مهمترين منابع مهم تفسير روايي براي ديگر كتب تفسيري تلقي شده است به طوري كه كمتر منبع تفسيري يافت مي شود كه از روايات آن بهره نبرده باشد .از آنجا كه عالمان شيعي بر اين باور بوده اند كه تفسير قمي ،مجموعه اي از روايات معتبر امامي است وبيشتر آنان اين نكته را پذيرفته اند ،كمتر به نقد و بررسي آن پرداخته اند ،اما در قرون اخير ،به ويژه سده ي چهاردهم هجري ،با توجه به پيدايش اين شبهه كه ممكن است اين تفسير ،تفسير معروف علي بن ابراهيم قمي نباشد ،ديدگاههايي از سوي برخي از علما ،در نقد و بررسي آن ارايه شده است .ازاين ميان ،ديدگاه آيت الله خويي و آيت الله سبحاني به عنوان دو ديدگاهي كه در تقابل يكديگر مطرح است ،درخصوص اين تفسير مورد بررسي قرار گرفت .لذا اين تحقيق باهدف بررسي اعتبار تفسير قمي ازديدگاه آيت الله خويي و آيت الله سبحاني به اين پرسش كه :تفسيرعلي بن ابراهيم قمي داراي چه مقدار اعتبار مي باشد ،مي پردازد .بر همين اساس ، پژوهش حاضر استناد به آيات قرآن كريم و تفاسير معتبر شيعي و انديشه هاي آيت الله خويي وآيت الله سبحاني وبا بهره گيري از شيوه ي توصيفي -تحليلي و روش گردآوري كتابخانه اي ،نشان مي دهد كه آيت الله خويي معتقد است تفسير مذكور از علي بن ابراهيم قمي است و تمام روات واقع شده در اسناد ثقه هستند .در مقابل ،آيت الله سبحاني براين عقيده است كه تفسير موجود تفسير علي بن ابراهيم قمي نمي باشد ،بلكه تفسيري تلفيقي است كه متشكل از تفسير علي بن ابراهيم قمي وتفسير ابي جارود مي باشد .هر كدام ازاين دو عالم ،جهت اثبات ديدگاه خود به دلايلي تمسك جسته اند .