پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده آموزه‌هاي اخلاقي به معناي تعليم و آموزش بايدها و نبايد‌هاي رفتاري و گفتاري اخلاقي است. قرآن كريم سرشار از آموزه‌هاي اخلاقي براي راهنمايي بشر به‌سوي سعادت است. فرازمان و فرامكان بودن آموزه‌هاي قرآني سبب جاودانگي و طراوت آنان شده‌است و به‌عنوان يك اصل اساسي و زيربنايي بر تمام احكام و قوانين اسلامي سايه افكنده‌است. اهتمام قرآن كريم به بيان آموزه‌هاي اخلاقي خود نشان از اهميت به‌سزاي آنان در زندگي بشر دارد؛ پس‌از اين جهت، شناخت اين آموزه‌ها اهميت مي‌يابد. درميان سوره‌هاي قرآن، سوره‌هاي فصلت و دخان به‌لحاظ اشتمال به آموزه‌هاي اخلاقي و براي رساندن انسان به عبوديت و كسب فضايل و زدودن اخلاق ناپاك جايگاه ويژه‌اي دارند كه تا به حال از آنان غفلت شده‌است. پژوهش حاضر به هدف تبيين آموزه‌هاي اخلاقي سوره‌هاي فصلت و دخان به نگارش درآمده‌است. گردآوري اطلاعات از منابع كتابخانه‌اي و روش تحقيق توصيفي-تحليلي با تكيه بر تفاسير شيعي و اهل‌سنت است؛ براين‌اساس، نگارنده با تأمل و انديشۀ دقيق در آيات سوره‌هاي فصلت و دخان و تفاسير ارائه شده‌است و در سه حيطۀ اخلاق بندگي، اخلاق فردي و اخلاق اجتماعي به مهم‌ترين آنها پرداخته‌است. يافته‌هاي پژوهش نشانگر آن است كه استغفار، ايمان، عمل صالح، تسبيح و دعا كردن در زمرۀ بايدهاي رفتاري و گفتاري اخلاق بندگي و اهانت به قرآن با گفتن سخنان لغو و برتري‌طلبي دربرابر خداوند نيز از نبايدهاي اخلاق بندگي به‌شمار مي‌روند. در بخش بايدهاي اخلاق فردي، مي‌توان به آموزه‌هايي نظير: صبر، استقامت و تقوا و در نبايدهاي اخلاق فردي مي‌توان به مستور بودن قلب اشاره نمود. خوش‌گفتاري و تعامل نيك با ديگران ازجمله بايدهاي اخلاق اجتماعي، تكبر و همنشين بد نيز از نبايدهاي اخلاق اجتماعي يادشده در سوره‌هاي فصلت و دخان به‌شمار مي‌روند. كليدواژه‌ها: آموزه اخلاقي، اخلاق بندگي، اخلاق فردي، اخلاق اجتماعي، سوره فصلت، سوره دخان.