پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

امروزه جامعۀ بين‌المللي علي‌رغم پيشرفت علم و تكنولوژي شاهد فجايع و بحران‌هاي وحشتناكي است كه علاوه بر تهديد حاكميت دولت‌ها، جان و مال و امنيت انسان‌ها را در معرض خطر نابودي قرار داده است. در اين ‌ميان مستضعفان جهان به‌مراتب آسيب بيشتري مي‌بينند. با‌اينكه دولت‌ها مسئوليت حمايت از اتباع خود در برابر جنايات عليه بشريت را برعهده دارند؛ ولي در صورت ناتواني يا عدم موفقيت آنان بايد تدابيري انديشيد. بي‌ترديد حمايت از مستضعفان در مقابل مستكبران بدون درنظرگرفتن دين و مسلك آنها مورد تأييد اسلام است؛ لذا جمهوري اسلامي ايران به‌عنوان يك حكومت اسلامي و بر اساس اصل 154 قانون اساسي خود را موظف به حمايت از مستضعفان جهان مي‌داند. اما جايگاه فقهي اصل حمايت و كمك به مستضعفان جهان در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران كدام است. باتوجه‌به منابع فقهي، مباني مختلفي براي حمايت از مستضعفان اعم از مسلمان و غيرمسلمان قابل‌اثبات است. مهم‌ترين اين مباني حمايت از مظلوم، مقابله با ظلم، وجوب امربه‌معروف، نهي‌از‌منكر، ارشاد جاهل، ضرورت تعاون بر كار خير و پرهيز از كار شر، بسترسازي گسترش اسلام، تأليف قلوب، اختصاص‌يافتن سهمي از زكات، اختصاص‌يافتن بخشي از بيت‌المال مسلمين و مواردي ازاين‌دست مي‌تواند بيانگر ضرورت و بلكه وجوب حمايت در برخي از شرايط ويژه مخصوصاً زماني كه مستضعفان تقاضاي كمك دارند را در برداشته باشد. ياد‌آوري اين نكته مهم است كه حمايت مي‌تواند در شرايط مربوط به مخاصمه رقم بخورد چنانچه مي‌تواند در غير شرايط جنگي هم شكل بگيرد. اگرچه شوراي امنيت مسئوليت اوليۀ حفظ صلح و امنيت بين‌المللي را دارد و تلاش‌هاي گوناگون بين‌المللي در اين ‌زمينه براي حمايت از مستضعفان رقم خورده است به‌گونه‌اي كه امروزه بحث مسئوليت براي حمايت به‌عنوان يكي از آورده‌هاي نوع پيداي حقوق بين‌الملل در جهان معرفي مي‌شود؛ اما در مقايسۀ نگاه ديني به حمايت از مستضعفان و آنچه كه در حقوق بين‌الملل شكل‌گرفته مي‌توان به تفاوت‌هاي عميق در اين زمينه دست‌يافت. همۀ مباني فقهي كه براي حمايت بيان شد با تعهدات بين‌المللي جمهوري اسلامي ايران همراه خواهد شد كه يكي از آن تعهدات اصل عدم مداخله در امور داخلي ديگر كشورهاست، لذا بايد بين اين دو وضعيت جمع كرد.