پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تأويل به معناي ارجاع و بازگشت به اصل و در اصطلاح به حقيقت و عينيت خارجي اطلاق مي‎شود كه حقايق آيات قرآن بر آن استوار است و در روايات رسيده از معصومين در برابر تنزيل قرار دارد و به عنوان بطون آيات در مقابل ظهر قرآن قرار دارد و با توجه به اين مطلب كه بخشي از معاني و معارف قرآن مربوط به باطن آيات است و جاودانگي قرآن ارتباط وثيقي با باطن قرآن دارد پرداختن به اين مسأله داراي ضرورت است. باطن قرآن معاني و مصاديق ناآشكار و پنهان آيات است و معارفي است كه در بدو امر از آيات برداشت نمي‎شود. علماء شيعه و اهل سنت پيرامون تأويل و ضابطه‎هاي آن و همچنين محكم و متشابه ديدگاه‎هاي خود را مطرح نموده‎اند از جمله ضابطه‎ها در نزد شيعه عبارتند از؛ رجوع به روايت معصومين (عليهم‎السلام)، متناسب بودن با ظاهر آيات، آشنايي با علوم قرآني و دانش قرآني، آشنايي با اسباب نزول و برخورداري از علم موهبت، صفاي باطن و عدم تأويل به رأي؛ همچنين ضابطه‎هاي مهم در نزد اهل سنت شامل مواردي چون رجوع به روش سلف صالح، شناخت دانش قرآن و زبان عربي، وجوب عمل به ظاهر نصوص و ارجاع نصوص متشابه به محكمات قرآن مي باشد. اين پايان نامه به روش كتابخانه‎اي و بررسي اسناد، به تعريف تأويل و ضابطه‎هاي آن طبق دو ديدگاه علامه طباطبايي و مرحوم معرفت پرداخته است.