پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

ظن از جمله مباحث مهمي است كه در استنباط احكام شرعي به‌طور غيرمستقيم نقش تأثيرگذاري دارد. در عصر غيبت امام عصر (عليه‌السلام) احكامي كه توسط فقها استنباط مي‌شود بر اساس پاره‌اي از ظنون است. از طرفي اصل اوليه در ظنون عدم حجيت است. نظر به اصل اولي جاي اين بحث باقي است كه با وجود عدم حجيت ظنون؛ آيا مي‌توان معارف ديني از جمله عبادات را از طريق پاره‌اي از ظنون به دست آورد؟ لذا طرح اين بحث داراي اهميت ويژه‌اي خواهد بود. نگارنده، نوشتار حاضر را باهدف تحليل و بررسي حجيت ظن در عبادات در پاسخ به اين پرسش اصلي كه حجيت ظن در عبادات چگونه است پژوهش خود را سامان داده است. اين رساله با روش تحليلي- توصيفي و با دست‌يابي به ادله معتبر بر حجيت بخشي از ظنون و با استفاده از منابع دست اول فقهي و اصولي و.. به فرايندهاي ذيل دست‌يافته است. اولاً عبادات در اسلام به واجب و مستحب تقسيم مي‌شود. كه بخشي از عبادات واجب و مستحب جنبه فردي و بخشي ديگر جنبه اجتماعي دارد. در ادامه رساله به اين مهم رهنمون مي‌شود كه اصل در ظنون عدم حجيت است اما شارع مقدس بعضي از ظنون مانند خبر واحد، ظواهر، اجماع، سيره متشرعه و قول لغوي را از اصل اوليه خارج كرده و ادله‌اي بر حجيت آن‌ها اقامه نموده است. شايسته است متذكر شود كه ظن در مقدمات، اجزاء عبادات واجب و مستحبات حجت است و حكم علم را دارد. بنابراين تبعيت و پيروي از ظنون نه تنها امكان دارد، بلكه در بسياري از معارف از جمله عبادات واقع‌شده است.