پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: دين اسلام حاوي مسائل و دستورات اخلاقي فراواني است كه هركدام سلامت فرد و جامعه را تضمين مي‌كنند از جمله آن‌ها، توكل كه نقش ويژه‌اي در سلامت روح و روان انسان دارد. «توكل كردن بر خداي سبحان ره‌توشه‌ي مؤمنان حقيقي است كه در هنگام پريشاني و اضطراب، آرامش خاطر مي‌بخشد و از گرفتاري در معركه زندگي نجات مي‌بخشد؛ و قلب توكل‌كننده را از عزت، آرامش و مقاومت در برابر سختي‌ها و ناملايمات و نيز غلبه بر آن‌ها سرشار مي‌سازد.» در قرآن مجيد و سيره معصومان (عليهم‌السلام) توكل‌كنندگان مورد مدح و ستايش قرارگرفته و مؤمنان را براي تحصيل اين صفت اخلاقي، تشويق و تحريض نموده‌اند. البته محققان در مورد مسئله توكل تحقيقات زيادي انجام دادند و در اين زمينه مطالب مختلفي ارائه داده‌اند، اما اين تحقيق سعي كرده با دسته‌بندي كاربردي و از زاويه ديگر به اين مسئله مهم بپردازد. با توجه به اين‌كه تنها در پرتو قرآن و عترت طاهره عليهم السّلام است كه مي‌توان به «سعادت حقيقي» و «حقيقت سعادت» رسيد و از طرفي «وحي» بهترين منبع شناخت حقايق هستي است، اين پژوهش با استفاده از «روش كتابخانه‌اي» در استفاده از منابع و روش تحليل «نقلي-وحياني» و داده‌پردازي به روش «توصيفي-تحليلي» درصدد پاسخ به اين سؤال است كه «مراحل توكل به خدا و راهكارهاي تقويت آن از ديدگاه قرآن و روايات چيست؟» تحقيق مزبور با مراجعه به كلام وحي و تفسير آن‌ها در كتب مفسران و نيز با استفاده از كتب حديثي و اخلاقي، به بررسي و دسته‌بندي منطقي مراحل توكل و راهكارهاي تقويت آن نائل گرديده. هم‌چنين به تفصيل به مراحل توكل از عالي‌ترين مرتبه كه خاص صدّيقان تا ضعيف‌ترين كه توكّل عوّام مي‌باشد پرداخته‌شده است؛ و با واكاوي دقيق راه‌كارهاي معرفتي تقويت توكل، به نقش دو قوه‌ي يقين و ايمان در تقويت توكل و راه‌كارهاي عملي كه از آيات و روايات اتخاذ شده به تفصيل بيان گرديده است. واژگان كليدي: توكل، مراحل، راهكار، تقويت، اسباب، ايمان، يقين