پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در اين پايان‌نامه به تحليل و بررسي ديدگاه اشاعره و مكتب تفكيك در باره عليت بر طبق مباني حكمت متعاليه پرداختيم. با توجه به اهميت مسأله عليت در فلسفه و كلام اسلامي نقد مكاتبي كه در اين باره نگرش منفي دارند، هم به تحكيم مسأله عليت مي‌انجامد و هم زواياي آن بيشتر آشكار مي‌شود. در اين رابطه با روش توصيفي به تبيين مباني و ادله اين دو مكتب و مباني حكمت متعاليه پرداختيم و با روش تحليل عقلي و نقلي به نقد مباني و ادله اين دو مكتب پرداختيم. در اين رابطه به نتايج ذيل دست يافتيم. اول مهم‌ترين مبناي مشترك ميان اشاعره و مكتب تفكيك كه به نتايج نادرست و انكار عليت انجاميده، انكار معرفت‌هاي عقل نظري است. در حالي كه انسان به طور فطري به اعتبار اين معرفت‌ها اذعان دارد. دوم، هر چند هر دو مكتب سعي كرده‌اند كه به توحيد افعالي ربوبي برسند، اما در نهايت حتي اثبات فاعليت خداوند نيز براي آنها مقدور نيست. سوم، انكار اصل عليت با ظواهر بسياري از آيات و روايات كه اين دو مكتب مدعي پيروي از آن هستند، مخالف است. چهارم، مباني حكمت متعاليه با اذعان به عليت و لوازم آن مي‌تواند مقصود اين دو مكتب را هم فراهم سازد.