پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده تقوا به معناي خويشتن‌داري و پرهيزكاري است كه به‌صورت گسترده در فرهنگ اسلامي تبلور دارد. در آيات نوراني قرآن سفارش فراواني به تقوا شده است و در سنت و سيره پيشوايان الهي (عليهم‌السلام) تقوا در رأس كليه امور قرار گرفته است. تقوا در زندگي شخصي افراد، دايره گسترده‌اي را شامل مي‌شود، اما در مباحث اجتماعي، ‌مخصوصاً در جايي‌كه به مسئله حكومت‌داري و مردم‌داري مي‌رسد، جامعه مخاطبان گسترده مي‌شود؛ بنابراين، يكي از مهم‌ترين و تأثيرگذارترين جنبه‌هاي تقوا، تقواي سياسي است. سياست يعني اداره‌ درست جامعه و تقواي سياسي يعني رفتار بر اساس هنجارهاي اجتماعي و سياسي اسلامي و نيز عمل برحسب منافع عامه مسلمانآن‌كه ترجمان ديگري از آن، همان اطاعت از اوامر الهي و اجتناب از نواهي الهي است. هدف تحقيق حاضر، تبيين شاخصه‌هاي تقواي سياسي از ديدگاه آيات و روايات است كه در دو فصل به شاخصه‌هاي اعتقادي و اخلاقي رفتاري مي‌پردازد. روش پردازش اطلاعات، توصيفي تحليلي و نحوه گردآوري داده‌ها، كتابخانه‌اي است. بر پايه يافته‌هاي تحقيق، توحيد باوري، ولايتمداري و آخرت‌گرايي از شاخصه‌هاي اعتقادي تقواي سياسي است كه همواره انسان را در لغزشگاه‌ها و خطرها حفظ مي‌كند. كسي كه در وادي اداره جامعه و مسائل سياسي قدم مي‌گذارد و مي‌خواهد به مردم خدمت كند بايد در هر شرايطي خداباور و خدامحور، ولايتمدار و مرگ‌انديش باشد چراكه قدرت و رياست به‌طور طبيعي غرورآفرين است و ازاين‌رو سياستمداران بيش از ديگران در معرض لغزش و سقوط قرار دارند. اعتدال‌گرايي، امانت‌داري، صداقت، ساده زيستي و زهد، تهذيب نفس، پرهيز از اسراف و تبذير، فروبردن خشم و مقابله با هواي نفس، عدالت ورزي، ايجاد وحدت و همگرايي، نظارت و كنترل در مديريت عامّ جامعه، قانون‌گرايي، مردم‌سالاري، مبارزه با فتنه‌انگيزي و حفظ بيت‌المال، از اصول مهم اخلاقي رفتاريِ تقواي سياسي در دو بعد فردي و اجتماعي است. نتايج كلان تحقيق حاكي از آن است كه تقواي سياسي را مي‌توان به درختي تشبيه كرد كه ريشه‌هاي آن اعتقاد به خدا و ولايت است. ساقه اين درخت اخلاق و رفتار پسنديده كه ريشه را به شاخ و برگ و ميوه اين درخت وصل مي‌كند و ميوه‌اش اعتماد سياسي ناشي از چنين حكومتي است؛ بنابراين، توجه به شاخصه‌هاي تقواي سياسي، موجب حركت فرد و جامعه به سمت كمال و تعالي و دستيابي به الطاف و بركات الهي و سعادتمندي دنيوي و اخروي مي‌شود. واژگان كليدي: شاخصه، تقوا، سياست، تقواي سياسي، آيات، روايات.