پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

قاعده نفي عسروحرج باتوجه‌به آيات قرآن به‌ويژه آيه 78 سوره حج و روايات متعدد و معتبر در لسان اهل‌بيت (عليهم‌السلام)، قاعده معتبر و شناخته شده‌اي است كه در اكثر معاملات و عبادات موردتوجه فقهاي اماميه قرار گرفته است. كاربرد اين قاعده در حقوق خانواده نيز بر كسي پوشيده نيست. به‌طوري‌كه در باب مهريه و مسئله مطالبه مهريه توسط زوجه داراي آثار فقهي و حقوقي بي‌شماري است. يكي از اين آثار تأثير قاعده نفي حرج در پرداخت مهريه‌هاي كلان است. پژوهش حاضر باهدف بررسي نقش اين قاعده در جريان مطالبه مهريه‌هاي سنگين به روش توصيفي – تحليلي به رشته تحرير درآمده است. به دليل تغييرات چشمگير و گسترده در عقايد، ارزش‌ها و نگرش‌هاي ديني مردم در ارتباط با ازدواج و تشكيل نظام مقدس خانواده در ايران، و افزايش شمار زندانيان مهريه، ضرورت و اهميت اين بحث در حقوق خانواده چندبرابر مي‌شود. پژوهش حاضر، با تمركز بر يكي از مؤلفه‌هاي سنت اسلامي - ايراني تشكيل خانواده، يعني مهريه، ضمن بررسي كاركردهاي مختلف مهريه، و آثار سوء مهريه‌هاي سنگين به مطالعه بحث اعسار زوج و استفاده از قوانين مرتبط با اعسار در پرداخت مهريه پرداخته است. يافته‌ها حاكي از انست كه در مسئله درخواست مطالبه مهريه از ناحيه زوجه، اصل بر اعسار زوج است، مگر آنكه زوجه خلاف آن را اثبات كند كه در صورت اثبات اعسار نمي‌توان اقدام به زنداني كردن زوج نمود. بلكه به‌حكم قاضي در صورت امتناع از پرداخت، مرحله اول توقيف اموال زوج است و مرحله بعد تقسيط مهريه مي‌باشد.