پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مسلمانان در صدر اسلام، اگر در مورد آيات اگر به موردي برخورد مي كردند كه ابهام داشت پيامبر اكرم (صلي‌الله عليه‌وآله‌)براي آنها توضيح مي دادند .در دوره ما نيز درهمه تفاسير تلاش شده است تا حقيقت قرآن مشخص شود . تفاسير زيادي هستند كه با يك روش واحد و مباني متفاوت تفسير را بيان كرده‌اند از جمله آن تفسير علامه طباطبايي و شاگرد بزرگوار ايشان آيت الله جوادي آملي هستند. البته در بيان اين تفاسير تفاوتهاي زيادي هم دارند . جزء هجدهم قرآن تفسيرنيز از افتراقات، خالي نيست و هردو مفسر،روش تفسيري اجتهادي جامع به ويژه قرآن به قرآن را به كار برده‌اند وعليرغم اشتراكات فراوان بين اين دو تفسير در حوزه مفردات ، مباني ، منابع و برداشت‌هاي تفسيري با هم تمايزاتي دارند. روش تدوين تحقيق روش توصيفي و تحليلي است و روش جمع‌آوري اطلاعات كتابخانه‌اي و خلاصه‌برداري و فيش‌نويسي است و در آخر اين فيش‌ها مورد تحليل و بررسي قرارگرفته است. فصل اول پايان نامه شامل كليات و مفهوم شناسي است. درفصل دوم در گفتار اول مواردي مانند زمينه"استناد به آيات"،"ارتباط آيات با روايات"، و...جزء مباني است كه علت عمده اين افتراقات را مي توان به دگرگوني نظام اجتماعي و توسعه ابزار پژوهش در زمان تأليف تسنيم ارتباط داد .اما بستر افتراقات در اين دو تفسير بيشتردرقسمت"مفردات " نمايان است و گفتار دوم مي باشد كه در بررسي آيه به آيه جزء هجدهم علت غالب اين افتراقات به تغيير معناي در گذر ايام بر واژگان، و استعمال جديد در زبان عربي و استنباط معناي جديد اين قبيل واژگان با توجه به كاربردهاي آن از طريق قراين و شواهد پيوسته و ناپيوسته برمي گردد و تفسير تسنيم به جهت ارجاعات زياد به كتب لغت متعدد بررسي مفصل تري در اين زمينه داشته است .در فصل سوم كه مربوط به افتراقات در منابع دو تفسير است .ارجاعات منظم تسنيم بسيار زياد است و تنوع و تعدد منابع را در تفسير حاصل كرده است. در فصل چهارم كه مربوط به برداشت ازآيات است مواردي چون بيان مراد كلمات در آيات، بيان مصداقي كلمات در برداشت دو مفسر ديده مي شود كه علت اين امر مي تواند ارتباط معنا دار به بازه اجتماعي و تحولات آن در عصر هر دو مولف داشته باشد چرا كه پيروزي انقلاب اسلامي وداشتن آزادي بيان در عصر تأليف تسنيم باعث شده كه برداشت هاي اجتماعي، احكام فقهي با مصاديق بارزتر و گسترده تر از تفسير الميزان باشد.