پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پس از آغاز غيبت صغري، مرجع و تكيه گاه اصلي شيعيان، وكلاي اربعه بودند كه وظيفه ايجاد ارتباط بين امام عصر (ع) و شيعيان را به عهده داشتند. اما در دوران غيبت صغرا علاوه بر وكلاي اربعه، از افرادي به عنوان وكلاي جزء (فرعي) نام برده شده كه نامه ها و احكام خاص به وسيله آنها به ناحيه مقدسه مي رسيد و از آن طرف فرامين، رهنمودها، ادعيه يا عنايات خاص از طريق آنان به جامعه اسلامي مي رسيد. به دليل اينكه در آثار پژوهشي توجه كمتري به اين مسئله شده است، پژوهش حاضر با اتخاذ رويكرد كتابخانه اي و اسنادي و به روش توصيفي- تحليلي و با هدف بررسي وكلاي امام زمان در عصر غيبت صغري (به جز وكلاي اربعه) معرفي، فعاليتها، ارتباطات ايشان صورت گرفت. نتايج بررسي هاي اين پژوهش نشان مي دهد كه جغرافياي محيطي وكلاي (فرعي) عمدتاً در شهرهاي شيعه نشين شبه جزيره، يمن، عراق، ايران و شمال آفريقا فعال بوده است. وكلاي فرعي عمدتاً از طريق ارتباط مستقيم با امام انتخاب و گاهي نيز وكلاي ناحيه مقدسه به تعيين و نصب وكلا مبادرت مي كردند و از طريق ارتباط حضوري، كتبي، ارسال پيك و فرستاده و از طريق خارق عادت با امام زمان (عج) در ارتباط بودند. سازماندهي مالي، ارتباطي، امنيتي، ديني و ارشادي، علمي و فرهنگي، اجتماعي و خدماتي و سياسي و مبارزاتي از جمله مهم ترين عملكردهاي اين گروه از وكلاء در عصر غيبت صغري بوده است.