پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در طول تاريخ بشر، يكي از دغدغه¬ي مهم آنان، فهم و كشف اسرار و رموز متون مقدس بوده است. از اين-رو محققان و پژوهشگران سعي نمودند قوانين و ضوابطي را براي دستيابي به فهم متن ابداع نمايم كه در غرب به آن هرمنوتيك گفته مي¬شود. واژه تاويل هر چند در متون ديني بكار رفته و در لغت سابقه اي طولاني دارد، اما به لحاظ اصطلاحي متاخر و نوظهور است. اين واژه نزد انديشمندان حوزه هاي گوناگون علوم ديني معاني متفاوتي دارد. پرسش اساسي در اين تحقيق اين است كه تأويل قرآن از ديدگاه سيد حيدر آملي و علامه طباطبايي چيست روش اين تحقيق توصيفي تحليلي مي¬باشد كه شامل مجموعه روش¬هايي است كه هدف آن¬ها توصيف و تشريح شرايط يا پديده¬هاي مورد بررسي است. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه سيد حيدر آملي معتقد است تأويل همان تطبيق بين دو كتاب تدوين (قرآن) و كتاب تكوين (كتاب آفاقي و كتاب انفسي) مي¬باشد. مباني سيد حيدر را نيز به سه دسته: مباني هستي¬شناختي (كتاب آفاقي)، مباني انسان¬شناختي (كتاب انفسي) و مباني متن¬شناختي (كتاب قرآني) تقسيم نموديم. علامه طباطبايي نيز بر اين باور است كه تأويل قرآن از سنخ مفاهيم و الفاظ نيست، بلكه امري خارجي است كه معاني قرآن به آن برمي¬گردد. ايشان تأويل قرآن را دستيابي به معارف «ام الكتاب» يا «كتاب حكيم» مي¬داند. ايشان معاني باطني طولي را از دايره تأويل خارج مي¬داند.