پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده يكي از انواع احكام الهي حكم حكومتي است و آن به احكامي گفته مي¬شود كه از حاكم حكومت اسلامي صادر مي¬شود؛ پرسش اصلي كه در اينجا مطرح است اين كه ماهيت اين احكام چيست؟ از اين رو براي باز شناسي اين معنا بايسته است نخست به شناخت خود حكم شرعي پرداخته شود؛ در اين عرصه دو ديدگاه با اهميت وجود دارد، مشهور قدماء حكم را خطاب شرعي متعلق به افعال مكلفين مي¬دانند و گروهي از معاصرين آن را مدلول خطاب مي¬دانند كه تنها به افعال مكلفين تعلق نمي¬گيرد و به خود مكلف و غيره نيز تعلق مي¬گيرد، اين تمايز در ديدگاه باعث مي¬شود حدود احكام به خصوص احكام حكومتي از نظر اين دو گروه متفاوت باشد. نكته ديگري كه در پاسخ به اين پرسش راه گشاست، باز شناسي مفاهيمي است كه در شكل¬گيري حكم حكومتي نقش دارد از مهمترين اين مفاهيم مفهوم دين است، برخي دين را تنها مجموعه¬اي از گزاره¬ها مي¬پندارند كه وظيفه فقيه شناخت و اعلام اين گزاره¬ها است اما گروهي همچون امام خميني دين را به معني حكومت مي¬دانند و ركن اصلي آن را ولايت بر مي¬شمارند، اين تفاوت باعث شده گروهي محدوده ولايت فقيه را در حد امور حسبيه قلمداد كنند و گروه ديگر ولايت مقيد فقيه را بپذيرند امّا افرادي چون امام خميني ولايت مطلقه فقيه را در تمام شئون زندگي افراد و جامعه اثبات مي¬نمايند و با توجه به دلائلي كه اين گروه ذكر مي¬كنند به نظر مي¬رسد ديدگاه ايشان از ثبات و شمول بيشتري برخوردار باشد.