پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پس از دوران زندگاني امام رضا  به دليل شرايط سياسي و رونق مباحث كلامي و عقيدتي، جريانات فكري مختلفي فعال شدند. اماميه يا اثني عشريه ، واقفيه، كيسانيه،زيديه و غلات،جريانات منتسب شيعي هستند كه هر كدام به نوعي در اين عصر فعاليت مي¬كردند.هرچنددر اعتقاد اين جريانات امامت حق امام علي پس از رسول خدا بوده است امااين گروهها وجوه افتراق زيادي باهم دارند. در جريان اثني عشريه اصحاب و پيروان ائمه با اطاعت از فرامين ايشان، در راستاي اهداف مكتب تشيع گام هاي مهمي برداشته و با تبليغ و تأليف كتب و حفظ ارتباط با امام وظايف خود را بخوبي انجام دادند. جريان واقفيه نيز كه پس از شهادت امام موسي كاظم با انديشه انحرافي توقف در امامت ايشان، ظهور پيدا كردند، در اين عصر علاوه بر ترويج عقايد خويش به تحكيم مباني و اصول خود پرداختند. ايشان براي اثبات مدعاي خود دربـاره مـهدويت و غـيبت موسي بن جعفر ، كتاب‌هايي‌ در‌ باب غيبت تأليف نمودند. عمده فعاليت زيديان نيز در اين عصرقيام و مبارزه عليه حكومت عباسيان بود، زيرا آن ها معتقد به امامت هر فاطمي شجاع و قيام كننده به شمشير بودند. علاوه بر آن در اين زمان، برخي افراد زيديه همچون قاسم رسي به فكر تدوين انـديشه‌هاي خويش افـتادند. غلات نيز كه از جريان هاي فعال اين زمان محسوب مي¬شدند در راستاي دستيابي به اهداف و مقاصد نادرست خويش به فعاليتهاي گذشته خود ادامه داده و موجبات گمراهي عده¬اي از شيعيان را فراهم نمودند. در اين تحقيق كه به شيوه ي كتابخانه اي انجام شده پس از بيان جريان هاي فكري اين عصر ،عملكرد ابناءالرضادر مقابل اين جريانات مورد بررسي قرار گرفته است. نتيجه بدست آمده نشان مي دهد ابناء الرضابه تناسب شرايط زماني و مكاني خويش در مقابل اين جريانات رويكرد مناسبي اتخاذ نمودند. ايشان با استفاده از ابزار مختلفي همچون توسعه و تعميق شبكه وكالت ، مناظره ، تربيت شاگردان، نامه نگاري ،تبيين مباحث غيبت، پاسخ گويي به شبهات فكري و كلامي و حتي در قالب دعا و نيايش آگاهي هاي لازم را در مورد اين جريانات به مردم مي¬دادند و هرجا لازم مي¬ديدند با طرد و لعن و تكذيب رهبران اين جريانات به مقابله با آنها مي¬پرداختند. نتيجه حاصل از مقايسه عملكرد ابناء الرضا آن است كه هر چند ايشان با توجه به مقتضيات زماني خويش اقدامات به ظاهرمتفاوتي در مقابل اين جريانات انجام دادند، اما شاكله ي سياستگذاري آنها در قالب دو روش كلي هدايتي و مقابله قابل جمع است .