پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده موضوع پژوهش حاضر «چگونگي پاسخگويي قرآن به نيازهاو مقتضيات زمان»ميباشد.انسان موجودي است نيازمند كه با توجه به اقتضائات زمان حاجتها ونيازهاي متحول و رو به رشدي دارد، با توجه به اينكه زمان در حال تغيير و تحول است و هر زماني اقتضائات خودش را دارد، لذا نيازهاي بشر نيز همگام با اقتضائات زمان روبه رشد و در حال دگرگوني و تحول ميباشد واز آنجا كه قرآن كتاب هدايت وراهگشاي انسان معرفي گرديده است، بايد ديد، كتابي كه در آن جامعيت ،جاودانگي وتغيير ناپذيري فرض است ،چگونه پاسخگوي نيازهاي متحول وسيلان پذير بشر مي باشد. براي پاسخ به اين مسأله ابتدا لازم است مباحث تصوري و تصديقي آن به خوبي روشن گردد .مبادي تصوري موضوع عبارتند از: مقتضيات زمان و قلمرو قوانين قرآن و ملاك تغيير و ثبات آنها و مبادي تصديقي آن ثبات و تغيير نيازهاي بشرمي باشد.سپس قلمرو موضوعي قرآن از دو جهت قابل بررسي قرار مي گيرد:اول آن كه قرآن چه موضوعات ومسائلي را بيان مي كند؟ پاسخ به اين سوال بحث از جامعيت قرآن را در پي خواهد داشت و اينكه جامعيت قرآن در محدوده هدايت انسانها بوده ومعيارها وملاكهايي براي آن بيان شده است.كه مهمترين آن فراگيري و شمول است، بدين معنا كه قرآن كريم در حوزه خودش هيچ چيز را فرو گذار نكرده است وبه آن ها پرداخته است. جهت دوم آن كه آيا قرآن در بيان مسائل، به روشها نيز اشاره كرده است؟ نكته بسيار مهم در پاسخ نهايي به سؤال اصلي تحقيق اين است كه مجموعه عواملي كه پاسخگويي قرآن به نيازهاي بشررا در همه عصرها و نسلها ممكن ساخته است، همگي در متن قرآن به صورت دقيق آمده است.اين راهكارها در دوسطح مطرح مي گردد:اول درحوزه منابع دين در كنار قرآن كه عبارتنداز: پيوند قرآن با عترت(مرجعيت علمي معصومين) ونقش عقل در فهم معارف قرآن. دوم درحوزه قواعد وروشها كه عبارتند از: بحث از ژرفاي قرآن و بطن آن، قاعده جري وتطبيق، اجتهاد مستمر و پويايي فقه، نسخ مشروط، نظام خاص قانون گذاري از قبيل وجود قوانين ثابت ومتغير، احكام اوليه وثانويه، تفويض وضع مقررات جزيي به مردم وحكم حكومتي. قرآن كريم با استفاده از راهكارهاي فوق همواره مي تواند به حل مشكلات انسان ونيازهاي او درهمه عصرها بپردازد. پژوهش حاضر درون ديني بوده، بدين معنا كه نگارنده از منظر يك معتقد به الهي بودن قرآن و با استفاده از آيات آن و سخنان معصومين عليهم السلام به موضوع پرداخته است. كليد واژهها: قرآن، جامعيت، نياز، مقتضيات زمان، پاسخگويي قرآن