پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در اين تحقيق، مفهوم هوش اخلاقي به عنوان يكي از اجزاي اساسي شخصيت انسان، بررسي شد و راهكارهايي قرآني براي افزايش هوش‌اخلاقي بيان گرديد. با توجه به اهميت اخلاق در قرآن و سيره پيامبر اعظم صلي‌الله‌عليه‌وآله، پژوهش حاضر تلاش كرد تا معيارهاي هوش اخلاقي در آموزه‌هاي قرآني تبيين كند و اين معيارها را در ابعاد فردي و اجتماعي مورد بررسي قرار دهد اين پايان‌نامه در سه فصل سامان يافته است. فصل اول تحقيق به بررسي كليات و مفاهيم پايه‌اي، شامل تعريف هوش، اخلاق و هوش اخلاقي و مباني و معيار هاي هوش اخلاقي،اهميت و ضرورت تحقيق، مفاهيم بنيادين و پيشينه نظري هوش اخلاقي و... پرداخت. در فصل دوم، ابعاد فردي و اجتماعي هوش اخلاقي بر اساس آموزه‌هاي قرآني تحليل شد و با رجوع به آراي مفسران معتبر، شاخص‌ها و نشانه‌هاي هوش اخلاقي در سطح فرد و جامعه تبيين گرديد. فصل سوم به ارائه راهكارهاي كاربردي برگرفته از قرآن براي تقويت و پرورش هوش اخلاقي اختصاص يافت. يافته‌هاي تحقيق نشان داد كه هوش اخلاقي از مؤلفه‌هايي همچون مهرباني،خويشتنداري، وجدان، انصاف، همدلي، احترام وصبرتشكيل شده و درآيات قرآن كريم نيزاين ارزش‌ها براي رشد شخصيت اخلاقي انسان مورد توجه قرار گرفته‌اند. برخلاف ديدگاه‌هاي روان‌شناسي كه عمدتاً بر سازوكارهاي شناختي و اجتماعي تكيه دارند، رويكرد قرآني مبتني بر پيوند معرفت و ايمان الهي با عمل اخلاقي است. در نهايت، راهكارهايي از قبيل تأمل مستمر در آيات اخلاقي، تمرين خودپالايي، تقويت وجدان ديني و التزام عملي به ارزش‌هاي الهي به‌عنوان بسترهاي اصلي افزايش هوش اخلاقي پيشنهاد شده است. اين پژوهش مي‌تواند به‌منزله گامي علمي در جهت توسعه برنامه‌هاي آموزشي و تربيتي مبتني بر قرآن در حوزه ارتقاي هوش اخلاقي مورد استفاده قرار گيرد.