پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نظم دروني عالم طبيعت با توحيد ربوبي پروردگار سازگار است. نظم معقول ثاني فلسفي است و معقولات ثاني فلسفي بيانگر نحوه وجود موضوعات خود هستند. نظم جهان نظم غائي است. نحوه وجودي اجزاي عالم به گونه اي است كه با هم هماهنگ هستند. نظم عالم نشانه تدبير و ربوبيت الهي است. ربوبيت به خلقت برميگردد. رب كمالات وجودي را به موجودات عطا مي كند و اگر از ساختار دروني آنها بي خبر باشد نمي‌تواند كمالات را عطا كند. سازگاري توحيد ربوبي با نظم دروني عالم از طريق برهان توحيد افعالي قابل اثبات است. هيچ موثري در عالم غير از خداوند نيست. موجودات عالم عين ربط هستند و ملاك فاعليت و سببيت استقلال در وجود است. پس فاعليت و سببيت منحصر در خداوند است. عالم با حركت جوهري در حركت است و اين حركت در ذات موجودات است و ذاتي معلل نيست. و نياز به فاعلي مانند جوهر مفارق كه بعضي فلاسفه گفتند ندارد . خداوند از ابتدا موجودات را متحرك خلق كرده است . عالم با حركت جوهري در حال حركت به سوي غايت خود كه فعليت محض است مي باشد.اين طور نيست كه نظم موجود جداگانه اي علاوه بر اجزاء شيء باشد بلكه خداوند ذات شيء را خلق مي‌كند و طبق اصالت وجود ذات شيء منظم است و حركت دارد.