پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده يكي از مباحث مهم و پربحث در حوزه علوم قرآني، مسئله اختلاف قرائات قرآن كريم است كه در اين ميان، قرائات سبع جايگاه ويژه‌اي دارد. يكي از چالش‌برانگيزترين موضوعات در اين زمينه، مسئله وحياني‌بودن قرائات سبع است؛ بدين معنا كه آيا اين قرائات مستقيماً از جانب وحي بر پيامبر اكرم (صلي‌الله‌عليه‌وآله) نازل شده‌اند يا آن‌كه حاصل اجتهادات قرّاء پس از عصر نزول‌اند. هدف اين پژوهش، بررسي و تحليل مستندات و ادلۀ موافقان و مخالفان وحياني‌بودن قرائات سبع است تا از خلال آن، ميزان اعتبار هر يك از ديدگاه‌ها روشن گردد. در اين تحقيق، به روش توصيفي ـ تحليلي، سه دليل اصلي موافقان مورد بررسي قرار گرفت: نخست، انتساب قرائات قرّاء به شخص پيامبر (ص) كه پس از بررسي، اعتبار اين ادعا تا حدودي تأييد شد؛ دوم، ادعاي تواتر قرائات سبع تا زمان پيامبر (ص) كه ضمن بررسي، اشكالات آن نيز تحليل گرديد؛ سوم، استناد به روايات «سبعة أحرف» كه دلالت آن بر وحياني‌بودن قرائات سبع مورد مناقشه قرار گرفت. در مقابل، مخالفان نيز دلايلي ارائه كرده‌اند: از جمله، وجود برخي روايات از اهل‌بيت (عليهم‌السلام) مبني بر نزول قرآن با يك قرائت كه پس از بررسي، دلالت صريح آن‌ها رد شد؛ همچنين نقش مصاحف عثماني و ويژگي‌هاي خط آن دوران در پيدايش قرائات سبع، كه اين ادعا نيز تحليل گرديد و ناتمامي آن آشكار شد؛ و در نهايت، اجتهادي‌بودن قرائات سبع كه دلايل آن مورد ارزيابي قرار گرفت. منابع اين تحقيق از متون تفسيري، علوم قرآني و روايي استخراج شده است. كليدواژه: قرائات سبع، قرّاء سبع، اجتهادي‌بودن قرائات، نزول قرآن بر حرف واحد، سنت‌بودن قرائات، تواتر قرائات، سبعةاحرف