پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

پايان‌نامه حاضر با هدف تحليل و تطبيق مفهوم و جايگاه عفت در سه رويكرد اصلي اخلاق اسلامي يعني نقلي، فلسفي و عرفاني به بيان مطالبي در اين زمينه مي‌پردازد. در اين تحقيق برآنيم تا علاوه بر بررسي فضيلت عفت در اين سه رويكرد به بيان تفاوت‌ها و شباهت‌هاي مطرح شده در هر رويكرد نيز بپردازيم. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه محور بحث در اخلاق نقلي در مورد فطري بودن فضيلت عفت مي‌باشد و از ميان آيات الهي و سخنان معصومين(ع) فضائل و رذايلي را براي عفت بيان مي‌كند كه ازجمله اين فضائل غيرت و حيا و قناعت و تقوا و ازجمله رذايلي كه در مقابل آن بيان شده است بي‌غيرتي، شهوت‌راني مي‌باشد. اما در اخلاق فلسفي بحث در مورد قاعده اعتدال و قواي نفس مي‌باشد بدين گونه كه برخي فلاسفه قواي سه‌گانه غضبيه، شهويه و ناطقه را براي نفس مطرح مي‌كنند و عفت را ذيل قواي شهويه بيان مي‌كنند و در ادامه فضائلي و رذايلي ازجمله شره و خمودي كه خمودي از جانب تفريط و شره از جانب افراط را براي عفت قرار داده‌اند؛ اما در اخلاق عرفاني عرفا قلب را مبدأ فضائل و نفس اماره را مبدأ رذايل مي‌دانند. همچنين عرفا براي رسيدن سالك به معرفت حقيقي و كسب فضائل نفساني ازجمله فضيلت عفت مراتب و منازلي را مطرح مي‌كنند اين منازل، موجب تغييرات ظاهري در رفتار و تحولات دروني در سالك مي‌گردد و درنتيجه موجب سعادت او و رسيدن به قرب الهي مي‌گردد. اين تحقيق به روش كتابخانه‌اي و تحليل متون معتبر در هر سه قلمرو، ضمن تبيين مفاهيم و مباني هر رويكرد، به شناسايي وجوه اشتراك و افتراق ديدگاه‌ها، اهميت عفت را در تربيت نفس، كنترل شهوت و تحقق كمال و سعادت فردي و اجتماعي مورد كاوش قرار داده است؛ و فهم تعميقي آن در هر سه رويكرد و ارائه راهكارهاي عملي براي تقويت اين فضيلت مي‌تواند راهگشاي بهبود كيفي تربيت اخلاقي و معنوي باشد و با رعايت آن در رفتار و گفتار و زندگي خود بتواند به‌مراتب بالاي انساني و در نهايت سعادت حقيقي دست يابيم.