پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده پژوهش حاضر با عنوان «اخلاق در قراردادها: واكاوي چالش‌ها و ارائه‌ي راهكارهاي فقه تربيتي»، به بررسي ابعاد گوناگون اخلاق در روابط قراردادي از منظر فقه اسلامي و نظريات اخلاقي معاصر مي‌پردازد. هدف اصلي اين رساله؛ ارائه چارچوبي جامع براي تبيين مباني، شناسايي چالش‌ها و ارائه‌ي راهكارهاي عملي در جهت ارتقاي اخلاق در قراردادها و تحقق عدالت اقتصادي است. در اين راستا، ابتدا مباني و اصول اخلاقي حاكم بر قراردادها در فقه اسلامي با استناد به آيات قرآن، روايات معصومين (عليهم‌السلام) و ديدگاه‌هاي فقهاي عظام مورد بررسي قرار گرفته و با نظريات اخلاقي معاصر همچون؛ عدالت، وظيفه‌گرايي و فضيلت‌گرايي مقايسه شده است. سپس با رويكردي تحليلي- انتقادي، مهمّ‌ترين چالش‌هاي اخلاقي رايج در عرصه‌ي قراردادها از جمله؛ عدم شفافيت، سوء استفاده از قدرت، اجحاف، و عدم وفاي به عهد شناسايي شده و عوامل مؤثر در شكل‌گيري آن‌ها تبيين گرديده است. در ادامه، با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي فقه تربيتي، راهكارهايي عملي و كارآمد براي رفع يا كاهش اين چالش‌ها ارائه شده است. اين راهكارها شامل؛ آموزش و فرهنگ‌سازي، تقويت ارزش‌هاي اخلاقي، طراحي سازوكارهاي انگيزشي و تشويقي و بهره‌گيري از الگوهاي رفتاري و مربيان اخلاقي مي‌باشد. همچنين، نقش نظام آموزشي و خانواده در نهادينه‌سازي اخلاق در حوزه قراردادها مورد تأكيد قرار گرفته است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه فقه اسلامي و نظريات اخلاقي معاصر، مباني مشترك و غني‌اي را براي اخلاق در قراردادها ارائه مي‌دهند. با اين حال، تحقق عملي اين اصول، نيازمند شناخت دقيق چالش‌ها و ارائه‌ي راهكارهاي متناسب با مقتضيات زمان و مكان است. فقه تربيتي، با تأكيد بر تربيت و تزكيه نفس، مي‌تواند نقش بسزايي در ارتقاي اخلاق در روابط قراردادي ايفا نمايد.