پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اين پژوهش به بررسي اصول و روش‌هاي مذاكره با دشمن از منظر تفسيرهاي الميزان علامه طباطبايي و تسنيم علامه جوادي آملي پرداخت. مذاكره عبارت است از فرآيندي كه حكيمانه و اصول محور و مهم‎تر آن كه به صورت عقلاني و اخلاقي است و با هدف حفظ و تحقق مصالح اسلامي در تعامل با ديگران حتي دشمنان و تبيين معارف الهي طراحي شده و صورت گرفته است. اين مفهوم در دو لايه‎ي اصول و روش‎ها در تفاسير الميزان و تسنيم تبيين شده است. مطالعه‎ي حاضر با روش توصيفي-تحليلي و با استناد به آيات قرآن كريم و روايات معصومين (عليهم السلام)، نظام فكري اين دو مفسر بزرگ و ارزشمند را در زمينه مذاكرات بين‌المللي تبيين مي‌نمايد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه علامه طباطبايي در الميزان با محوريت آياتي مانند آيه‎ي 28 سوره‎ي آل عمران و آيه‎ي 60 سوره‎ي انفال، مذاكره با دشمن را مشروط به تغيير ماهيت وي دانسته و بر اصولي چون حفظ عزت اسلامي، تأكيد بر مشتركات و پرهيز از طعنه تأكيد مي‌ورزد. از سوي ديگر، علامه جوادي آملي در تسنيم با استناد به آياتي مانند آيه‎ي 42 سوره‎ي بقره و آيه‎ي 125 سوره‎ي نحل، بر صداقت، استفاده از براهين متقن و رعايت ادب و احترام به عنوان اركان مذاكره موفق تأكيد مي‌كند. اين پژوهش با مقايسه تطبيقي اين دو ديدگاه، الگويي جامع از «مذاكره‎ي اسلامي» ارائه مي‌دهد كه همزمان هم به مصالح نظام اسلامي پايبند است و هم از ظرفيت‌هاي ديپلماتيك بهره مي‌برد. نتايج اين مطالعه مي‌تواند چارچوب نظري مناسبي براي سياست‌گذاران و مذاكره‌كنندگان مسلمان در عرصه‌هاي بين‌المللي فراهم آورد.