پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

استعاره به عنوان يكي از ابزارهاي بلاغي مهم در قرآن كريم، نقش ويژه‌اي در انتقال مفاهيم عميق و گسترده دارد و در تفاسير مختلف به‌ ويژه در تفسير مجمع البيان، جايگاه برجسته‌اي دارد. در اين تحقيق، تلاش شده تا با تحليل استعاره‌هاي مختلف به‌كاررفته در سه جزء از قرآن كريم، به بررسي اثرات بلاغي آن‌ها در ايجاد لايه‌هاي معنايي متعدد و تأثيرگذار بر فهم آيات پرداخته شود. تفسير مجمع البيان كه به‌عنوان يكي از معتبرترين منابع تفسيري شيعه شناخته مي‌شود، در اين پژوهش به ‌عنوان چارچوب اصلي تحليل انتخاب شده تا نشان داده شود چگونه مفسر با تكيه بر اصول بلاغي و معنايي استعاره‌ها، مفاهيم قرآن را به خوانندگان ارائه مي‌دهد. اين مطالعه با تأكيد بر جنبه‌هاي بياني استعاره‌ها، به فهم عميق‌تري از ويژگي‌هاي بلاغي قرآن و چگونگي استفاده از اين ابزار در بيان مفاهيم الهي و ديني مي‌پردازد. در اين پايان نامه تعداد 41 مورد استعاره بررسي گرديد كه از اين تعداد استعاره، 17 مورد تصريحيّه و 24 مورد مكنيّه يافت شد. شيوه تحقيق بدين گونه است كه براي هر شاهد مثال نكته بلاغي اركان استعاره در آيه و شناسايي گونه‌هاي استعاره و تحليل تفسيري آن مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه استعاره‌ها در قرآن، نه تنها به تقويت زيبايي بيان كمك مي‌كنند، بلكه به فهم معناي آيات و همچنين ايجاد تأثيرات عاطفي و معنوي در قلب و ذهن مخاطب نيز مي‌انجامند. پژوهش حاضر به شيوه كتابخانه اي با گردآوري مطالب و استناد به قرآن و منابع بلاغي و لغوي، به روش توصيفي – تحليلي به اين موضوع مي پردازد.