پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از چالش‌هاي اساسي انسان معاصر، دستيابي به كمال معنوي و سعادت حقيقي است. بسياري از مشكلات روحي، رواني و اخلاقي موجود در جامعه انساني ريشه در وضعيت قلب افراد دارد. در نگاه اسلامي، قلب به عنوان مركز تصميم‌گيري، نقش تعيين‌كننده‌اي در رفتار و نيات انسان دارد. از اين رو، شناخت تأثير وضعيت قلب بر ابعاد مختلف زندگي انسان ضروري به نظر مي‌رسد. در اين پژوهش، قلب سليم به قلبي اطلاق مي‌شود كه از آلودگي‌هاي معنوي پاك بوده و متوجه خداوند است، در مقابل قلب مريض، دچار امراض معنوي است. حسن فعلي به نيكويي اعمال ظاهري اشاره دارد، در حالي كه حسن فاعلي به كمال باطني مربوط مي‌شود. هدف اصلي اين پژوهش، تبيين چگونگي تأثير قلب سليم و مريض بر حسن فعلي و حسن فاعلي بر اساس منابع اسلامي است. اين مطالعه درصدد پاسخ به اين سؤال است كه قلب سليم و مريض چگونه بر رفتار ظاهري و كيفيات باطني تأثير مي‌گذارد؟ اين تحقيق با روش توصيفي-تحليلي و بر پايه مطالعه اسناد انجام شده است. و تحليل يافته‌ها به روش محتواي كيفي است. آثار قلب سليم بر حسن فعلي: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه قلب سليم منجر به ارتقاي كيفيت اعمال عبادي شامل نماز، روزه و باعث تقويت رفتارهاي اجتماعي نظير انفاق، عدالت‌خواهي، امانتداري و راستگويي، مي‌گردد. آثار قلب سليم بر حسن فاعلي: قلب سليم موجب تقويت ايمان، سكينه، زهد و توكل، قدرت اراده، حصول يقين مقام انسان كامل، مكاشفه و شهود، اخلاص مي‌شود.آثار قلب مريض بر حسن فعلي: قلب مريض منجر به غيبت، دروغگويي، استهزا، كفر، عصيان، بي‌عفتي، ظلم و عدم مسئوليت‌پذيري مي‌گردد.آثار قلب مريض بر حسن فاعلي: قلب مريض باعث پيدايش صفات مذموم نظير ريا، عجب، تكبر، حسادت، سوءظن، مي‌شود. اين پژوهش بيانگر اين است كه قلب سليم زمينه‌ساز كمال وقرب الهي و قلب مريض منجر به دوري از حق مي‌شود، لذا اصلاح قلب بايد در اولويت برنامه‌هاي تربيتي باشد.