پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مهم‌ترين هنرهاي اسلامي هنر تلاوت قرآن كريم است كه در كشورهاي مختلف اسلامي از مقبوليتي شايسته برخوردار است. بدون شك تلاوت زيبا و دلنشين، قرآن توسط پيامبراكرم صلي‌الله‌عليه‌وآله، ائمه معصومين (عليه السلام) و قاريان خوشخوان از مهم‌ترين و كارآمدترين ابزارهاي تبليغي اسلامي در طول تاريخ به شمار مي‌رفته است. روايات خوشخواني بر چهار ركن صوت نيكو، لحن و آواي شايسته، رعايت وقوف و تلفظ صحيح حروف استوار است و نكته قابل توجه اين است كه در روايات، هيچ اشاره‌اي بـه تجويد و بسياري از اصول آن مانند ادغام مد فتح و اماله و غيره نشده است و بسياري از اين قواعد بعدها وارد بحث تغني قرآني شده است. تلاوت مطلوب قرآن كه در روح و روان اشخاص تاثير بگزارد، نوعي از تلاوت پيشرفته قرآن است كه با اتصال مولفه‌هاي آوايي، معنايي و معنوي به عنوان روش مطلوب مورد توصيه قرآن و پيشوايان دين است در اين روش از تلاوت، وحي با صوتي خوش و حزين در فضايي، روحاني قاري و مستمعان را تحت تاثير قرار مي‌دهد. عمق اين تاثير تا حدي است كه گاهي باعث تغيير نگرش و حتي تغيير در رفتار انسان مي‌شود. در اين تحقيق با روش تحليلي توصيفي و با مراجعه به اسناد كتابخانه‌اي به تبيين تاثير نغمات قرآني در روح و روان از منظر آموزه‌هاي ديني و علم روانشناسي پرداخته شده است. در ابتدا به بررسي معيارها و ويژگي‌هاي تلاوت معناگرا در سه حوزه رفتاري، حس و و حوزه شناخت و معرفت پرداخته شده است. يافته‌هاي اين تحقيق حاكي از آن است كه ملزومات تلاوت نغمات قرآني موثر در روح و روان عبارت است از نيت و هدف صحيح، تسلط بر زبان عربي، تسلط بر علم تجويد، آشنايي با وقف و ابتدا، آشنايي با علم اختلاف قرائات، آشنايي با علوم قرآني مورد نياز، آشناي با علم تفسير، مهارت‌هاي صوتي، مهارت‌هاي تنغيمي، مهارت‌هاي القاي معاني، تمركز و حس گيري، تلاوت از حفظ، مخاطب شناسي و دور شدن از عناصر منفي تاثيرگزاري تلاوت نغمات. كيفيت تاثير تلاوت نغمات قرآني موثر در روح و روان عبارت است از تقديس اهداف تلاوت، احياي جايگاه حقيقي هنر قرائت و قاريان، ايجاد فضاي تفكر، تعقل و تدبر در محافل، تنوع و لحن آفريني در تلاوت، زمينه سازي براي گسترش سبك زندگي قرآني، ارتقاي معنويت انسان، تغيير انديشه و تحول در زندگي فردي و اجتماعي انسان، ايجاد خشوع و ازدياد ايمان در مخاطب، جاري شدن اشك و به سجده افتادن و ايجاد آرامش و طمانينه در قلب.