پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در سده اخير به واسطه رويكرد نوگرايي ديني در عرصه جهاني و گسترش آن در جوامع اسلامي، تحولاتي در بسياري از ساختارهاي اجتماعي و فرهنگي به وقوع پيوست. يكي از پرچالش ترين مسائل در مواجهه سنت با مدرنيته مباحثي همچون حجاب، آموزش، آزادي، و فعاليت‌هاي اجتماعي زن است. رسائل نگاشته‌شده در فاصله زماني ۱۲۹۰ تا ۱۳۴۸ش نشان مي‌دهد كه عالمان ديني براي دفاع از فرهنگ ديني و احكام اسلامي به ارائه ادله علمي و مباحث فقهي پرداختند. مسائل ارزشي و حقوقي زن در هر مكتبي، نتيجه جهانبيني، نگاه معرفت شناسانه و انسان شناسانه آن است. در اين مقاله براي شناخت مباني كلامي نويسندگان رسائل حجابيه ناظر به مباحث جنسيتي در حوزه شريعت، حوزه معرفت شناختي و حوزه انسان‌شناسي از روش كيفي تحليل محتوا بهره برده شده است. مهم ترين يافته ها در حوزه شريعت شناسي در پنج مقوله اصلي مباني كلامي صورتبندي شد: عدم تنافي بين شريعت و تجدد، ايده كمال دين، معادمحوري شريعت، اعتدال شريعت، عدالت حكمت آميز تشريع. در حوزه معرفت شناسي سه ايده بعنوان مقوله هاي اصلي يافت شد كه عبارتند از: تبيين عقلاني احكام زنان، تبيين احكام زنان با عقلانيت درون ديني، عقلانيت مردانه. مباني كلامي حوزه انسان شناسي در ايده محوري صورتبندي شد كه عبارتند از: زنانگي معيوب، تقدم مرد بر زن، مرد شهوتران، زنانگي به مثابه نقش جنسيتي، زن به مثابه عورت.