پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اين تحقيق در صدد پاسخ به اين سوال است كه چه معيار و مستنداتي براي تكفيردراماميه ، معتزله و اشاعره وجود دارد؟در اين پژوهش، مشخص شد در اين سه جريان فكري معيارها ومستنداتي براي تكفير وجود دارد. در اماميه مستندات مهم ايشان قرآن سنت و روايات اهل بيت)ع( است وشايد مهم ترين معيارآنها براي تكفير ديگران انكار توحيد يا نبوت ونيز معاد، همچنين منكرين امامت مي باشد. در اماميه هيچ اهل قبله اي مورد تكفير قرار نمي گيرد. اشاعره نيز براي تكفير ديگران كار خويش را مستند به آيات قرآن و برخي احاديث نبوي مي كنند وبراي آن نيز معيارهاي نظير، منكرشدن توحيد، نبوت ومخصوصا تكفير كساني كه منكر عدالت صحابه هستند. اما بر مبناي خود اشعري و علماي كالمي اشاعره هيچ مسلماني واهل قبله اي به خاطر نظريه مخالف در مباحث كالمي واعتقادي نبايد مورد تكفير و تفسيق قرار بگيرد. اما معتزله چون در مسائل كالمي واعتقادي عقل گرا هستند بيشتر عقل را مبنا قرارداده اند وشرع را مويد مي دانند.لذا از ديدگاه ايشان،انكار ومخالفت با احكام بديهي عقل كه مورد قبول همگان باشد موجب كفر مي گردد. البته بين علماي اين جريان فكري اختالف شديدي ديده مي شود ولي در حالت عمومي معيارهاي بيان كرده اند كه تحت عنوان اصول خمسه از آن نام برده اند به طوريكه مخالفت با آن اصول يقينا موجب تكفير فرد منكر مي شود. از ديدگاه اين گروه نيز نمي توان اهل قبله را تكفير كرد. اين پژوهش به صورت كتابخانه اي وبا روش توصيفي – تحليلي و با مراجعه به تراث علم كالم اسالم وبا بهره گيري از نرم افزاهاي كالمي صورت گرفته است.