پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در قرآن كريم آيات بسياري مبني بر شعورمندي موجودات خصوصا حيوانات آمده است و روايات زيادي مؤكد اين آيات مي باشند؛ شعور به معني علم و ادراك است و حقيقت شعور خوديابي و خدايابي است. مسئله شعور حيوانات ميان مفسران مورد اختلاف است، عده اي اشارات قرآني مبني بر شعور موجودات و خصوصا حيوانات را حمل بر مجاز نموده و گروه ديگر بر حقيقي بودن آن ها تأكيد مي كنند، براي اثبات مدعاي خود دلايل عقلي و نقلي مي آورند. اين تحقيق با جمع آوري آيات و روايات مرتبط با اين مسئله به بررسي شعور حيوانات از ديدگاه چهار مفسر بزرگ شيعه (علامه طباطبايي، علامه طبرسي، جناب فيض كاشاني و آيت الله مكارم شيرازي ) مي پردازد. و با روش توصيفي – تحليلي به مقايسه نظرات آن ها پرداخته است؛ شيخ طبرسي حيوانات را موجوداتي فاقد شعور مي داند و آيات مربوطه را حمل بر مجاز نموده است، علمايي چون فيض كاشاني، علامه طباطبايي و مكارم شيرازي به حقيقي بودن اشارات قرآني و شعورمندي حيوانات معتقدند. نتايج بدست آمده بيانگر اين حقيقت است كه حيوانات مانند ديگر موجودات داراي علم وآگاهي هستند و همه آيات نازل شده در اين مورد حقيقي هستند. واژگان كليدي : شعور، حيوان، تسبيح، حشر، نطق، مجاز، حقيقت