پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تحقيق پيش رو در صدد است تا به مقايسه نهاد آموزشي در دو دوره امويان و عصر نخست عباسي بپردازد. آموزش مورد نظر در اين نوشته، آموزش علمي است كه بخشي از ابرمقوله علم است و چندان مورد تاكيد اسلام قرار گرفته است كه گاهي موجب تمايز اين دين، از ديگر اديان و مكاتب فكري مي‌گردد. روشن است كه آموزش، بدون داشتن برنامه، هدف، ساز و كار، محتوا و ديگر مولفه‌هاي ديگر، ناتوان از تاثيرگذاري شايان توجه خواهد بود. بسياري از مقوله‌هاي يادشده در «نهاد آموزش» ديده شده است. منظور از نهاد در اين تحقيق، همان معناي عام آن، يعني سازمان و موسسه است. دو دوره امويان و عصر نخست عباسي از اين رو مورد تاكيد قرار گرفته‌اند كه رشد فزاينده فرهنگ و تمدن مسلمانان، از اين دو زمان آغاز شد. اين تحقيق با رويكردي تاريخي و با استفاده از روش توصيفي در پژوهش و كتابخانه‌اي در جمع‌آوري اطلاعات در مقام پاسخ به اين پرسش اصلي است كه نهاد آموزش در دوره امويان و عصر نخست عباسي، چه تفاوت‌ها و چه شباهت‌هايي با يكديگر داشت؟ با داده‌هاي به دست آمده فرضيه اين تحقيق اثبات گرديد كه گرچه در محورهاي مكان و شيوه آموزش، شاهد تغيير آشكاري در دوره‌هاي يادشده نيستيم ولي در بخش مواد، منابع و به ويژه شرايط سياسي و اجتماعي تاثيرگذار بر آموزش، تغييرات قابل توجهي را شاهديم و برخي از آنها را مي‌توان در مقوله پيشرفت جاي‌نمايي كرد كه اهل بيت عصمت و طهارت(علهيم السلام) نيز بخشي از اين پيشرفت را راهبري نموده‌اند.