پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

علم تفسير به واسطه ي موضوع دانش؛ كه همان كلام الهي و فهم و تبيين آن است، در زمره گرانقدرترين علوم اسلامي است كه در طي قرون و اعصار به فراخور تحولات در انديشه بشري و اقتضائات و نيازهاي انسان و نيز توسعه روش ها و ادراكات مفسران تطور و تحول پذيرفته است. در اين پژوهش به بررسي نقش علماي شيعه در گسترش علم تفسير پرداخته شده است. روش تحقيق از نوع مطالعات كتابخانه اي اسنادي با رويكرد توصيفي تحليلي بود. نتايج نشان داد كه قرون چهاردهم و پانزدهم ه.ق از حيث تفسير نگاري در زمره برجسته ترين اعصار هستند. علماي تشيع در اين دو قرن تلاش هاي زيادي در راستاي علم تفسير داشته اند كه ورود به مجادلات ايدئولوژيك، غلبه رويكرد عقلي، رواج تفاسير عصري، كاهش تفاسير وعظ گرايانه، كمرنگ شدن اخباري گري، پرهيز از تفصيل در آيات الاحكام، جامع نگري در تفسير از ثمرات اين تلاش ها است. همچنين در توجه به اركان تفسير و تنوع در شيوه هاي تفسيري راه علماي شيعه در دوران قبلي دنبال و پر بارتر شده است. با اين حال علماي شيعه در قرن هاي 14 و 15 با برجسته كردن رويكرد عقلي، تفاسير علمي و شيوه تفسير قرآن با قرآن و اهتمام به مسائل اجتماعي و سياسي و نوگرايي در تفسير در اين دوران به شكل برجسته اي متفاوت با اعصار گذشته در علم تفسير كوشيده اند و اين حاصل تلاش هاي علماي اهل تشيع در گسترش علم تفسير بوده است. همچنين در مقايسه با علم تفسير در نزد اهل تسنن تفاوت در منابع روايي و تكيه بر ائمه و اهل بيت در تفسير قرآن از وجوه مميزه تفاسير قرون معاصر اهل تشيع با اهل تسنن است.