پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

واقعه معراج با توجه به تصريح قرآن و روايات يك امر اثبات شده است و بنابر ديدگاه شيعه از ضروريات دين تلقي مي‌گردد و منكر آن از سوي شيعه كافر محسوب مي‌شود. ما در اين پژوهش در صدد آن بوديم تا مباني فلسفي تاثيرگذار بر ديدگاه ملاهادي سبزواري در باب كيفيّت معراج را مورد بررسي قرار دهيم. ايشان معتقد به مراتب تشكيكي وجود هستند. از اين‌رو براي مراتب وجود انسان نيز قائل به مراتب تشكيكي هستند و انسان داراي مراتب مختلفي است كه مي‌تواند به پايين‌ترين درجات وجود نزول كند و يا اين‌كه همچون پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم به مقام «قاب قوسين أو أدني» صعود نمايد. طبق اصل حركت جوهري، انسان بر خلاف عقول، توانايي سير در مراتب مختلف وجودي را دارد. در هنگام سير و عروج روح از مسجدالحرام تا مسجدالاقصي، بدن پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم نيز تبعيّت كامل از روح شريف‌شان داشت و به همان عالمي كه روح متوجّه بوده است، انتقال مي-يابد. نظر ملاهادي سبزواري در خصوص معراج جسماني را بدين صورت مي‌توان بيان كرد كه بر اساس هماهنگي احكام معراج جسماني با معاد جسماني، رابطۀ ميان عروج روحاني و عروج جسماني از باب حمل حقيقت و رقيقت است، بدين نحو كه معراج پيامبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم در مرتبۀ ملكوتي به واسطۀ بدن مثالي بوده است و بدن مثالي همان بدن ظاهري به علاوه كمالات ديگر است. از سوي ديگر بر اساس اين‌ حكم كه شيئيّت شيء به صورت‌اش مي‌باشد نه بر ماده‌اش، نفس مانند صورتي است كه با حفظ آن با ابدان مورد نياز همراه مي-گردد. بدن انسان در هر مكاني به واسطۀ صورت بدني، بدن است و حضور ماده عنصري يا عدم حضور آن نقشي در تحقق‌اش نخواهد داشت، مهم حفظ و بقاي صور جسميّه، نوعيّه و شخصيّة فرد مي‌باشد و لوازم مادي آن داراي اعتبار نيست.