پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

روايات موجود در جوامع حديثي، بيانگر تبيين و تفسير آيات قرآن است. نماينگر نگرش و توجه خاص پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله وسلم)، ائمه اطهار و صحابه ايشان به مؤلفه‌هاي دانش تفسير قرآن است. بيان انواع گونه‌هاي روايات تفسيري تأثير بسزايي در بيان معارف اعتقادي و عملي و دستورات هدايت‌بخش و انسان ساز و پاسخي براي مشكلات فرا‌روي جامعه بشري در عصرهاي مختلف است. از اين‌رو، در اين پژوهش تلاش شده‌است با تدبّر و تعمّق در آيات قرآن، منابع كتابخانه‌اي و روايات بيان شده در كتب تفسيري و با تكيه بر روش توصيفي – تحليلي به گونه‌هاي روايات تفسيري داستان بني اسرائيل در آيات 40 تا 123 سوره بقره را مورد تبيين و بررسي قرار دهد. نتايج به دست آمده حاكي از آن است كه براساس آموزه‌هاي قرآن كريم و روايات تفسيري اهل بيت (عليهم‌السلام) گونه‌هاي تفسيري ذيل آيات40 تا 123 سوره بقره شامل روايات شأن نزول، روايات مفهومي و مصداقي است و با اهداف مختلفي چون بيان فضاي نزول و زمان آيات، مصاديق، بيان لايه‌هاي معنايي از معصومين (عليهم‌السلام) صادر شده‌است. با بررسي اين آيات مي‌توان دريافت كه آنچه از ائمه اطهار (عليهم‌السلام) به عنوان روايات تفسيري به دست ما رسيده است همواره مربوط به كل آيه نيست؛ بلكه گاه آن روايت، متناظر به بخشي از آيه يا حتي يك كلمه از آيه است كه گاه معارف متفاوتي را از آيه براي مخاطب روشن مي‌سازد و يا درصدد بيان مصداق عام يا خاص و يا شرحي بر آيه است و نمايانگر نتيجه يا علت بيان آيه، فضيلت آن و يا آثار وضعي سبب نزول است. از مجموع گونه‌هايي كه در بين روايات به دست آمده است مي‌توان دريافت كه بيشترين گونه مربوط به شرح بيان آيات است و درصد كمتري به بيان شأن نزول، مفردات و مصاديق آيات پرداخته است.