پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

نزول قرآن كريم، زمينهساز تحول بزرگي در علم ادبيات به ويژه در حوزه علوم بلاغي گرديد. براي شناخت و فهم هر چه بيشتر آيات نوراني قرآن دانستن علومي همچون علم لغت، صرف و نحو و بلاغت ضروري به نظر ميرسد از ميان اين علوم، آرايههاي ادبي كه خود شامل علم معاني، بيان و بديع است در فهم قرآن نقش بسزايي دارد. علم معاني، علمي كه مربوط به ساختار و ترتيب كلام است و عبارت است از تتبع ويژگي‎هاي تركيب‎هاي سخن و كلام در افاده معاني و آنچه به آن پيوند ميخورد از استحسان و غيره تا با دانستن اين علم از خطاي در مطابقت كلام با مقتضاي حال احتراز شود...، كه حالات كلام عربي را ميشناساند، و علمي كه به تشبيه و مجاز و كنايه و يا هيأت كلام مربوط ميشود علم بيان است، و علمي كه به شناخت ظرافت هاي كلام ميپردازد علم بديع ميباشد، كه استفاده هر يك از آنها در جايگاه خود باعث ميگردد تا زواياي كلام بهتر درك شود و گوينده مقصود مورد نظر خود را آنگونه كه هست به مخاطب انتقال دهد. از جمله مفسراني كه از شواهد بلاغي در تفسير خود استفاده كردهاند و گامهايي مؤثر در اين زمينه برداشتهاند علامه طباطبايي است. در اين پژوهش در نظر داريم مباحث بلاغي در زمينه علم معاني، بيان و بديع ذيل سورههاي ق، ذاريات، طور، نجم و قمر با محوريت تفسير الميزان بررسي شود. دغدغه محقق از انتخاب اين موضوع رسيدن به شگفتي‌ها و تأثير علم بلاغت بر درك معاني قرآن و رسيدن به عمق كلام سخن الهي بوده است. فصلبندي اين تحقيق بر اساس كتاب جواهر البلاغه احمد هاشمي مي‌باشد و شواهد بلاغي طبق اين كتاب ذيل عناوين خود قرار گرفتهاند، اين پژوهش با روش توصيفي-كتابخانه‌اي- تحليلي است. و محقق سعي كرده نكات بلاغي كه در تفسير الميزان به كار رفته را استخراج و عنوان‌گذاري كند تا كاربرد علم بلاغت در تفسير به خوبي نمايش داده شود و ارزش و جايگاه علم بلاغت براي همگان آشكار شود. با توجه به استخراج شواهد بلاغي اين سورهها ميتوان آن را شاهدي براي فهم مطالب بلاغي به كار بست و زمينه وصول به مراد خداوندي و مقاصد هدايتي قرآن كريم را فراهم گرداند.