پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

بحث از ظاهر و باطن قرآن كريم ازجمله مباحث پيچيده و بسيار مهم علوم قرآني است و اهميت و پيچيدگي ظاهر و باطن زماني كه به «ذو وجوه بودن» قرآن توجه شود نمايان‌تر است چراكه جاوداني قرآن وابسته به بعد باطني قرآن است. تاريخچه تفسير باطني در ميان قرآن‌پژوهان به رواياتي مي‌رسد كه در منابع مختلف از رسول گرامي اسلام (صلي‌الله‌عليه‌وآله) و اهل‌بيت (عليهم‌السلام) ايشان به شكل‌هاي متعدد نقل‌شده است. مضمون همه‌ي آن‌ها بر اين امر تأكيد دارد كه قرآن ظاهر و باطن است و ازآنجاكه مسلمانان بر اين باور بودند كه قرآن داراي باطني عميق و معاني دقيق و اشارات است، راه براي اين‌گونه تفاسير باز شد؛ اما عده‌اي در بسياري موارد قرآن را مطابق با عقيده و منافع با عقايد و منافع خويش تفسير مي‌كردند اما با تحقيق در طريق به دست آوردن معارف باطني قرآن، نادرستي و غيرقابل بودن بسياري از مطالبي كه به‌عنوان معاني باطني به قرآن نسبت داده‌اند معلوم مي‌شود؛ بنابراين ارائه نظري صحيح و دقيق درباره ماهيت باطن قرآن كريم در بهره‌گيري از معارف والاي اين كتاب آسماني تأثير عميق و زيربنايي دارد. ازجمله مفسراني كه به نقد و تحليل تفاسير باطني پرداخته علامه طباطبايي (رحمت‌الله‌عليه) هستند؛ بنابراين در اين تحقيق به توصيف و بيان سعي شد، اين نوع تفسير را از منظر ايشان بررسي و بيان كنيم. اين تحقيق از سه فصل تشكيل‌شده كه فصل اول آن شامل چهار گفتار است. گفتار اول: كليات، گفتار دوم: مفاهيم، گفتار سوم: شاخصه‌هاي تفاسير باطني را از ديدگاه علامه طباطبايي (رحمت‌الله‌عليه) بررسي و بيان‌شده است و فصل سوم به بررسي و بيان آسيب‌هاي اين نوع تفسير از ديدگاه علامه طباطبايي (رحمت‌الله‌عليه) پرداخته است. كليدواژه‌ها: تفسير باطني، تفسير علامه طباطبايي، شاخصه‌هاي تفسير باطني، آسيب‌هاي تفسير باطني