پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

در حيات انساني، فرهنگ از اساسي ترين نهادهايي است كه هويت و موجوديت يك جامعه را شكل داده و نقش عمده اي در سعادت وتكامل جوامع دارد. رفتارهاي فرهنگي يك جامعه مبتني بر باورها و تفكرات حاكم بر آن جامعه هستند. لذا اگر جامعه اي بتواند اصول و مباني خود را به گونه اي صحيح تبيين كرده و براساس آن الگوهاي مناسب رفتاري و عملي ارائه كند، زمينۀ رشد و رفعت آن جامعه را فراهم كرده است. ديدگاه هاي متفاوتي در مورد فرهنگ و شاخص هاي آن در يك جامعه ايده آل داده شده است. مؤلفه هاي محوري فرهنگ اسلامي از نگاه قرآن و روايات، ميزان و مقياسي است براي مديران و فعالان فرهنگي تا در اتخاذ مواضع صحيح و منطبق بر آموزه هاي قرآني و روايي، در جهت دستيابي به اهداف كلان و كيفي فرهنگي ياري رساند و جهت گيري ايشان را به سوي اهداف كارآمد و اثر بخش هدايتگر باشد. پژوهش حاضر در صدد تبيين اين مؤلفه ها بر اساس آيات و روايات است تا با الگوسازي و ارائه آن زمينه تعالي و بالندگي جامعه اسلامي را فراهم سازد. شكوفايي و پويايي فرهنگ از يكسو، مواجهه فرهنگ ها در عرصه جهاني و حذف خرده فرهنگ ها از سوي ديگر، تحولات فرهنگي را امري اجتناب ناپذير كرده است. لذا هر اندازه كه فرهنگ يك جامعه به اصول ثابت، معقول و انساني متكي باشد، از شايستگي و پايداري بيشتري برخوردار است. بر اين اساس پايدارترين فرهنگ ها برآمده از بطن دين و باورهاي ديني است. آموزه هاي دين اسلام و توانمندي هاي فرهنگ اسلامي به موجب حضور جوهره اصلي دين، خصوصيت جهان شمولي و همسو بودن با فطرت انساني از قوت بالايي برخوردار بوده و به عنوان كامل ترين دين پاسخگوي همه نيازها و ابعاد وجودي انسان است. از اين رو مؤلفه هاي محوري فرهنگي در جامعه اسلامي بر اساس منابع متقني چون قرآن و روايات اهل بيت (عليهم السلام) تعيين شده و به عنوان دستورالعمل هاي دين هويت فردي و اجتماعي جامعه مسلمين را شكل مي دهد. علم محوري، آرمان خواهي، حفظ استقلال، امر به معروف و نهي از منكر، نظم و انضباط اجتماعي، تعاون، خانواده محوري و حجاب و عفت اجتماعي از مهم ترين مؤلفه هاي محوري فرهنگي در جامعه اسلامي است كه اگر چه شاخصه هاي مشترك با ساير فرهنگ ها دارد، اما در مبنا و نوع نگرش و اهداف با آنها متفاوت است.