پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

خداشناسي يكي از اساسي¬ترين مباحث معرفتي و فلسفي است كه از ابتداي تاريخ بشر مطرح بوده است و در ميان اديان توحيدي، اساسي¬ترين و اصلي¬ترين ركن اعتقاد و ايمان است و همواره پيامبران الهي برآن تاكيد داشتند. در دين مبين اسلام نيز از طرف پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) وائمه بزرگوار بسيار به اين موضوع پرداخته شده است و در ميان ائمه بزرگوار امام صادق (عليه¬السلام) با توجه به شرايط ويژه خود و ورود فرقه¬ها و اقوام مختلف در قلمرو اسلامي بيشتر به اين مباحث پرداخته¬اند ودر آثار به جا مانده از ايشان بسيار به مبحث خداشناسي و شناخت و پاسخ¬گويي به سوالات مختلف در اين زمينه پرداخته¬اند. يكي از اين آثار، رساله اهليلجه است كه در آن امام به پاسخ شبهات يك طبيب هندي كه منكر خداوند است مي¬پردازد و براهيني را براي اقناع او ارايه مي¬دهند. در اين پژوهش سعي بر بررسي متن رساله اهليلجه از جهت براهين خداشناسي امام صادق (عليه¬السلام) وشبهات مطرح شده از طرف طبيب هندي است. آنچه كه از روند كلي رساله اهليلجه مشهود است اين است كه امام صادق (عليه¬السلام) در اين رساله در صدد هستند كه به شكل¬ها و برهان¬هاي مختلف به شبهات طبيب هندي (كه منكر وجود خدايي براي جهان است)پاسخ دهند. شبهات طبيب در اين رساله، حول سه محور مي¬توان دسته¬بندي كرد:1- حجيت مطلق حواس پنجگانه، به گونه¬اي كه هيچ چيزي بدون دستيابي حواس به آن و درك آن توسط حواس پنجگانه هيچ محلي از اعراب ندارد 2-انكار حجيت عقل 3- خود به خودي بودن خلقت هستي و جهان آفرينش 3-انكار وجود يك صانع حكيم ومدبر براي هستي. امام صادق (عليه¬السلام) نيز پاسخ¬هاي خود را در حول همين شبهات به شكل براهيني مطرح مي¬كنند، مثل برهان معقوليت (احتياط عقلي) برهان هدايت براي نظم برهان عليت برهان نظم و در ادامه در صفحات پاياني رساله به اثبات يگانگي خداوند وبررسي برخي صفات او و تفاوت صفات خالق با مخلوق مي¬پردازند كه مسائل به خوبي و دقيق براي طبيب روشن شود. روش تحقيق در اين پژوهش كتابخانه¬اي و اسناد و مداركي است.