پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

دعا در قرآن وروايات معصومين عليهم السلام به معناي اظهار نياز به درگاه خداوند باري تعالي است كه در زبان فارسي واژه نيايش آمده است. دعا از جمله موضوعاتي است كه در علوم مختلف: اعتقادي، تفسير، اخلاق، فقه، عرفان و... قابل بررسي است كه در اين تحقيق با رويكرد تفسيري به آن پرداخته شده است.در منابع و آموزه هاي ديني، دعا جايگاه ويژه اي دارد با توجه به اهميت دعا، عبادت و معنويت در زندگي فردي و اجتماعي، ضروري ديده شد كه مباني فكري امام خميني رحمة الله عليه را با منظومۀ انديشۀ علامه طباطبايي در رابطه با دعا و نقش آن در حيات انساني مورد تدقيق و بررسي قرار گيرد. حضرت امام در حيات مادي و معنوي خود توانستند به بهترين وجه ممكن انوارخورشيد تابان پيامبر گرامي اسلام و اوصياي طاهرين (عليهم السلام) را بر بشريت تشنۀ معنويت قرن بيستم منعكس نمايند. علامه طباطبايي به عنوان مفسر بزرگ قرآن و فيلسوف نام آور در ذيل آياتي از قرآن با رويكرد فلسفي و تفسيري خود مطلق عبادت را دعا مي داند و از شرايط اجابت دعا، طلب حقيقي را مي داند. از نظر ايشان دعا از اجزا قضا و قدر است و شبهه جبر با توجه به اين مساله، حل مي شود. حضرت امام خميني (ره) دعا را قرآن صاعد دانسته و ادعيه را بهترين بستر براي معرفت شناسي، توحيد و امام شناسي مي داند. و باور دارند كه اگر دعا كننده باطن خود را منزه سازد و آن را بارها از آلودگي ها و ملكات پست، تهي نمايد، به تدريج دعايش از مرحله قال به مرحله حال و سپس به مقام استعداد مي رسد و مورد اجابت قرار مي گيرد. در اين نوشتار با طرح مباني هر دو بزرگوار و مقايسه و تحليل نظراتشان، از جمله نتايجي كه مي توان بدست آورد اين است كه: علامه طباطبايي (ره) با رويكرد فلسفي در بحث دعا توجه به نظام علي و معلولي داشته و آن را از مقوله اسباب و مسببات مي داند. امام (ره) يك رويكرد عارفانه در اين زمينه دارد و انس به دعا و نيايش را در تمام ابعاد زندگي انسان موثر مي داند. با توجه به مباني دو بزرگوار، دعا و نيايش نقش هاي فراواني را در حوزه فردي و اجتماعي زندگي انسان برجاي مي گذارد كه آرامش بخش بوده و بستر توفيق و سعادت دنيايي و آخرتي و قرب الهي را فراهم مي نمايد.