اشاره
اين پايگاه به همت «مركز تحقيقات كامپيوتری علوم اسلامی» در شهر مقدس قم طراحی شده است.مركز تحقیقات كامپیوتری علوم اسلامی، نهادی پژوهشی است كه برای تسهیل دسترسی به منابع و متون علوم اسلامی و فرهنگ دینی و مقدمات مربوط به آن، با استفاده از فن آوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه و تعمیم آن در حوزههای علمیه و مجامع فرهنگی داخلی و بین المللی تشكیل گردیدهاست.تولید برنامههای نرم افزاری در زمینههای مختلف علوم اسلامی و فرهنگ دینی و تبديل منابع اصيل و ارزشمند موضوعات مختلف علوم اسلامی به نسخههای دیجیتال و الكترونيكی، از مهمترين وظايف اين مركز بوده است.
مركز تحقيقات كامپيوتری علوم اسلامی تا كنون بخش عظيمي از كتابها و منابع اصلی علوم انسانی و اسلامی با موضوعاتی مختلف را به نسخههای دیجیتالی تبدیل نموده و در قالب نرم افزارهای مختلفی به بازارهای جهانی عرضه كرده است. تعداد این كتابها بر اساس آخرین آمار، نزديك به 12 هزار جلد میرسد. پس از آنكه شرايط عرضهي همين متون در اينترنت نيز فراهم گرديد، اين مركز بر آن شد تا منابع مذكور را با همان قابليتهای پژوهشی و تخصصی كه در نرمافزارها وجود داشت در اينترنت عرضه نمايد؛ به همين منظور در سال 1385 اقدام به راه اندازی پايگاه «كتابخانهی ديجيتال روی خط نور» نمود.
این كتابخانهی ديجيتال به منظور دسترسی سريع و آسان محققان علوم اسلامی به كتابها و منابع دست اول هر يك از رشتههای علوم اسلامی، راه اندازی شده است. اين پايگاه بر آن است تا كليهی متون و منابع مذكور را همراه با امكانات و قابليت های پژوهشی پيشرفته، از طريق اينترنت در اختیار جامعهی علمی و تحقیقاتی قرار دهد. البته در مرحلههای بعدی حجم عظيمی از ساير منابع و كتابها نيز به اين مجموعه اضافه خواهد شد.
در طراحی این پایگاه از قابلیتهای مفید و منحصر به فرد موجود در نرمافزارها و نیز قابلیتهای مفید موجود در شبكه كه حتي در نرمافزارها قابل دستیابی نبوده است مانند: به اشتراك گذاشتن نتیجهی پژوهشها، استفاده شده است. طراحی بر اساس سیستمهای مدیریت محتوا كه افزودن، حذف و اصلاح مطالب را آسان میسازد و ایجاد قابلیت وب سرویس جهت تعامل پایگاه با دیگر پایگاهها و حتی نرمافزارها، این كتابخانه را به الگویی منحصر به فرد، در میان كتابخانههای دیجیتال موجود در شبكه، تبدیل نموده است.
معرفی بخشهای اصلی
1. نمايش
در بخش نمايش، قابليتهای متنوعی در اختيار كاربر قرار می گيرد. ارائه فهرست الفبایی كتابها به تفكیك كتابخانه و موضوع، ارائهي شناسنامهي كامل یك كتاب، ارائهي فهرست مطالب كتاب به صورت درختواره، امكان جستوجو در صفحات كتاب جاری، امكان انتخاب كتابهای شرح مرتبط با كتاب جاری و امكان ارتباط بین كتابهای شرح و متن از مهمترين امكانات پژوهشی است كه كاربر را در استفادهی بهتر از متون و محتوای كتابها ياری می نمايد.
2. جستوجو
در این کتابخانهی دیجیتال، جستوجو و همهی امكانات آن در راستای پژوهش كارآمد و مفيد كاربر طراحی شدهاند. كاربر با استفاده از جستوجو و امكانات آن می تواند دامنهی جستوجوی خود را در عناوين و يا فهرست كتابها محدود نمايد.همچنين در اين قسمت امكان جستوجو در متن يا فهرست كتاب خاص، پديدآورندگان و تعيين دامنههای زمانی و زبانی برای كاربر، مهيا شده است.
3. قرآن
قرآن كريم به لحاظ اهميت، در قسمتی خاص ارائه شده است كه ارتباط آن با ترجمه، تفسير و لغتنامههای مختلف نيز فراهم آمده است.
4. پديدآورندگان
فهرست الفبايی پديدآورندگان و ناشران، همراه با امكان جستوجو در فهرست اسامی آنان و همچنين ارتباط هر يك از نويسندگان به آثار آنان و ناشران كتب، از جمله امكاناتی است كه در اين قسمت ديده میشود.
5. عضويت
استفاده از كتابخانه و امكانات پژوهشی آن منوط به عضويت در سايت است. برای اين امر، كاربر بايد در قسمت مشتركين، اطلاعات خواسته شده را تكميل و ارسال نمايد. عضويت در اين پايگاه در حال حاضر رايگان است.
برخی از قابلیتهای مهم
الف) قابلیتهای جستجو
1. امكان جستوجو در عنوان كتابها؛
2. امكان جستوجو در فهرست كتابها؛
3. امكان جستوجو در كتابهای یك كتابخانهی خاص مانند كتابخانهی تاریخ یا تفسیر و...
4. امكان جستوجو در محتوای خاص؛
5. امكان جستوجو در یك كتاب خاص.
ب) قابلیتهای پژوهشی
1. امكان تعریف نمایه و اختصاص آن به صفحات كتاب؛
2. امكان ثبت نشانه گذاری (Book mark)در صفحات مورد نظر كاربر؛
3. امكان رنگی كردن بخشهایی از متون؛
4. تعریف پروژههای پژوهشی و مدیریت آن؛
5. مدیریت عملیات پژوهشی در پروژه؛
6. حاشیه نویسی.
ج) قابلیتهای بخش نمایش
1. ارائهي فهرست الفبایی كتاب به تفكیك كتابخانه و موضوع؛
2. ارائهی فهرست الفبایی پدید آورندگان؛
3. ارائهي شناسنامه كامل یك كتاب (در صورت وجود)؛
4. ارائهی فهرست مطالب كتاب به صورت درختواره؛
5. امكان جستوجو در صفحات كتاب جاری؛
6. ارائهي فهرست فرمتهای به كار رفته در متن كتابها و دیدن آدرس فرمتها مثل فرمت آیات، احادیث و اشعار؛
7. ارائهی فهرست كتابهای مرتبط با كتاب جاری؛
8. امكان انتخاب كتابهای شرح مرتبط با كتاب جاری؛
9. امكان لینك بین كتابهای شرح و متن.
د) سایر امكانات
1. امكان تعریف صفحهی شخصی و ایجاد امكانات شخصی در آن؛
2. امكان تعریف كاربران همكار یا دوست به منظور دسترسی به تحقیقات یكدیگر؛
3. امكان تنظیم دسترسی كاربران همكار به صفحهی شخصی و پروژههای پژوهشی.
موضوع كتابهای كتابخانه
موضوع كتابهای اين كتابخانهی ديجيتال، در حال حاضر همهی موضوعات علوم اسلامی است كه در آيندهی نزديك به دامنهی علوم انسانی نيز گسترش میيابد. موضوع كتابها در حال حاضر عبارتند از:
قرآن و علوم قرآنی، حديث، ادعیه و زیارات،نهج البلاغه، تفسير، كلام و فلسفه، تاريخ و سيره، رجال و درايه، فقه و اصول،اخلاق و عرفان،ادبیات و منطق،فرق و مذاهب اسلامی و...