وظایف حوزه‌ي علمیه
حوزه‌های علمیه و محیط‌های روحانی ما مسؤول پاسداری ایمان جامعه‌ي اسلامی و دفاع از اصول و فروع دین مقدس اسلام از دیدگاه مذهب شیعه و تعلیم و تبلیغ آنها و عهده‌دار پاسخگویی به نیازهای مذهبی مردم مسلمانند. دشواری و سنگینی این مسؤولیت‌ها در همه‌ي زمان‌ها یکسان نیست، بستگی دارد به درجه‌ي تمدن و سطح فرهنگ جامعه و میزان آگاهی مردم به مسائل مختلف از یک طرف و درجه‌ي فعالیت نیروهای مخالف از طرف دیگر. آشنایی با اوضاع و جریانات زمان و شناخت عوامل دست‌اندرکار اجتماع، امکان پیش‌بینی می‌دهد و با پیش‌بینی‌ها می‌توان به مقابله با حوادث ناگوار شتافت. حوزه‌های علمیه‌ي ما اگر از محدودیت‌های مصنوعی که خود برای خود به وجود آورده‌اند خارج گردند و با استفاده از پیشرفت علوم انسانی جدید به احیای فرهنگ کهن خود و آراستن و پیراستن آن بپردازند و آن را تکمیل نمایند و به پیش، سوق دهند، می‌توانند از این انزوای علمی خارج شوند و کالاهای فرهنگی خود را در زمینه‌های مختلف معنوی، فلسفی، اخلاقی، حقوقی، روانی، اجتماعی، تاریخی با کمال افتخار و سر بلندی به جهان دانش عرضه نمایند.
پیرامون جمهوری اسلامی، مرتضی مطهری،
ص 30 و 31 و34، با اندکی تلخیص
منزلت پژوهشگر و حس علم‌جویی او
پیشرفت‌های چشم‌گیر و حیرت برانگیز امروز بشر، مرهون تلاش‌های بی‌وقفه‌ي دانشمندان و فرهیختگانی است که به سان شمع سوختند و اطراف خود را روشن کردند و اگر جان‌فشانی‌ها و سخت‌کوشی‌های آنان نبود، بشر در همان نخستین شرایط زندگی خود می‌ماند و گامی به پیش نمی‌نهاد. آنچه پژوهشگران را به تلاش وامی‌دارد، کشش درونی آنها به دانش‌پژوهی و پرده برداشتن از چهره‌ی واقعیت است؛ به گونه‌ای که از لذایذ زندگی، چشم پوشیده و جز کشف رازها و گشودن عقده‌ها به چیزی نمی‌اندیشند. در این مسیر، آنچه مددکار آنان است که بعدی از ابعاد روحی انسان را تشکیل می‌دهد همین حس است که همه‌ي سختی‌ها و ناملایمات را در رسیدن به هدف، سهل و آسان می‌کند.
بسیار دور از حقیقت است که تلاش پژوهشگران را با عامل اقتصادی مارکس و یا عامل جنسی فروید، تبیین کنیم و محرک آنان را برای این همه کارهای توان‌فرسا، دو عامل یاد شده بدانیم؛ بلکه حقیقت همان است که گفته شد که یک عامل روحی و روانی برتر از ماده و مادیات به نام حس علم‌جویی آنان را به این عرصه کشیده که با این سوز و تاب خاص، به پژوهش می‌پردازند.
پیام آیت الله العظمی سبحانی به مناسبت روز پژوهش 25/9/86
