مکانت زن در نهج البلاغه
زهرا حامدی
محبوبه علی دوستی اعضای هسته پژوهشی آوای قلم مدرسه علمیه فاطمیه(س) شهرکرد
استاد راهنما: آقای دکترسعید مولوی
زمستان 1392
چکیده
ترسیم چهرهی زن در نهج البلاغه از مقولههایی است که دستخوش برخی اظهار نظرهای عجولانه و بدون توجه به مفهوم و مراد آن در طول تاریخ شده است ، بیان واقعیتهای وجود زن توسط حضرت امیر(علیه السلام) که رسالت عظیم بیان شریعت اسلامی و استمراربخشی آن را دارد ، بیان حقیقت واحد انسانی زن و مرد بوده به جایگاه فردی ، خانوادگی و اجتماعی زن پرداخته است .
در تشریح تفاوتهای زن و مرد و چرایی این تفاوتها به واقعیتهای وجودی زن و جایگاه تأثیرگذار او در خانواده و اجتماع اشاره کرده است ؛ بیان نقصان عقلی زن اشاره به لزوم تمامیت توجه زن در خانه به امر خطیر انسان سازی و واگذاری عرصهی پر تلاطم تهیه معاش به مرد است تا روح لطیف زن خدشه دار از جار وجنجالهای این ساحت نباشد و ریحانگی او تحقق یابد ، عدم مشورت با زن در اموری که مربوط به او نیست در واقع صیانت زن از افتادن به مهلکههای ورودش به حوزهی غیر تخصصی است .
کلید واژگان : مکانت ، نهج البلاغه ، زن ، عقل .
نتیجه گیری
از آنچه در این سیر کوتاه بیان شد میتوان به نتایجی چند رهنمون شد :
1- نهج البلاغه بیان انسانی است که رسالت عظیم هدایتگری انسان به صراط مستقیم و حق را دارد .
2- زن و مرد هر دو دارای حقیقت واحد انسانی هستند و از این جهت هیچ کدام بر دیگری برتری ندارند .
3- تفاوتهای زن و مرد نه تنها تبعیض نیست ، بلکه به لحاظ آفرینش و تکلیفی که برای هر کدام مقرر شده است ، بجا و از سر حکمت میباشد .
4- زن از دیدگاه اسلام میتواند به جایی برسد که برگزیده خدا و رسول خدا باشد و حتی بر او وحی شود.
5- توجه ویژه به حوزهی مسئولیتی زن که ویژگی مهم انسانی اوست و پرداختن به خانواده که اولین و مهمترین عرصهی فعالیت زن میباشد و بیان صفات خاص زن در خانواده به عنوان اساسیترین ابزار برای رشد و تعالی خانواده و تربیت نسل میباشد . زن و جامعهی انسانی را به مسیر صحیح رهنمون میکند .
6- زنان نه تنها از فعالیتهای اجتماعی منع نشدند که با تأثیر فعالیتهایی که آسیب رسان به رسالت عظیم تربیتی زن نیستند ، ترغیب به حضور اجتماعی در حد متعادل خود شدند .
7- آنچه این نوشتار به آن دست یافت این است که نه تنها آنچه در نهج البلاغه آمده ذم و تحقیر زن نیست ، بلکه تکریم زن بوده و انگشت اشارهای به آنچه باید باشد و حق است ، می باشد .
فهرست منابع
الف ) کتب
* قرآن کریم
* نهج البلاغه ، ترجمه محمد دشتی ( چاپ اول ) . قم : پرهیزکار . 1379 .
* صحیفه سجادیه ، ترجمه علی رضا جعفری ( چاپ هشتم ). قم . 1388 .
1- اباذری ، محمدعلی(1384). تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی(ره) ج1.تهران : عروج .
2- ابن بابويه ، محمد بن على ؛ مترجم : غفارى ، محمد جواد ( 1367 ش ) . من لا يحضره الفقيه / ترجمه غفارى، على اكبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر ( چاپ اول ) . تهران : نشر صدوق.
3- آیت اللهی ، زهرا (1380) . زن دین سیاست ( چاپ اول ) . تهران : سفیر صبح .
4-جعفری ، محمدتقی (1367) . ترجمه و تفسیر نهج البلاغه . قم : دفتر نشر فرهنگ اسلامی
5-جوادی،آملی،عبدالله(1378) . تسنیم تفسیر قرآن کریم ج 1 ( چاپ اول ) . قم : مرکز نشر اسراء .
6- --------------- (1371) . زن در آینه جلال وجمال ( چاپ دوم ) . قم : رجاء .
7- ---------------(1389) .همتایی قرآن و اهل بیت علیهم السلام ( چاپ اول ) . قم : اسراء .
8- شيخ حر عاملى ، محمد بن حسن (1409 ق ) . وسائل الشيعة ج1 و 20 ( چاپ اول ) . قم : مؤسسة آل البيت عليهم السلام قم .
9- خسروپناه ، عبدالحسین (1389) . جریان شناسی ضد فرهنگی (چاپ اول) . قم : تعلیم و تربیت .
10- خسروی ، غلامرضا ( 1374 ) . ترجمه و تحقیق مفردات و الفاظ قرآن ( چاپ دوم ) . تهران : مرتضوی.
11- دهخدا ، علی اکبر (1334) . لغت نامه ، ج 45 . تهران : دانشگاه تهران .
12- رحیم پور ، فروغ السادات (1387) . امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی(ره) ( چاپ سوم ) . تهران : مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) .
13- رضایی ،اصفهانی،محمدعلی ؛ جمعی از پژوهشگران (1387) . تفسیر قرآن ، ج4 ( چاپ اول ) . قم : پژوهشها تفسیر و علوم قرآن .
14- صالح الجواد ، نجوا ( 1384 ) . زن در نهج البلاغه ، ترجمه : ورود سلامی ( چاپ اول ) . قم : زمزمه زندگی .
15- طاهرزاده،اصغر( 1387 ). فرزندم این چنین باید بود ، ج2 ( چاپ اول ) . اصفهان : لب المیزان .
16- علائی ، رحمانی ، فاطمه (1369) . زن از دیدگاه نهج البلاغه ( چاپ اول ) . بیجا انتشارات سازمان تبلیغات .
17- كلينى،محمد بن يعقوب ( 1407ق ).الکافی ج5( چاپ چهارم ).تهران:دار الكتب الإسلامية. تهران
18- مجلسی ، محمدباقر (1376) . امام شناسی(حیوه القلوب) ، ج5 (چاپ اول ) . قم : سرور .
19- -------------( 1403ق).بحارالانوار، ج 36(چاپ دوم ). بیروت: دار إحياء التراث العربي.
20- مصباح ، یزدی ، محمدتقی (1376) . اخلاق در قرآن ، ج1 . قم : مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) .
21- مطهری ، مرتضی (1358) . سیری در نهج البلاغه ( چاپ دوم ) . تهران : عین اللهی .
22- معین الاسلام ، مریم ؛ طیبی ، ناهید (1381) . روان شناسی زن در نهج البلاغه ( چاپ دوم ) . قم : بهشت بینش .
23- مکارم ،شیرازی،ناصر ( 1374 ). تفسیر نمونه ، ج 26 ( چاپ اول ) . تهران : دار الکتب اسلامیه
24- --------------- (1390) . پیام امام امیرالمؤمنین ، ج1و9 و13 ، ( چاپ اول ) . قم : امام علی ابن ابی طالب (علیه السلام)
25- نجفی ، محمد ( 1377 ) . زندگانى حضرت زهرا عليها السلام( ترجمه جلد 43 بحار الأنوار) ترجمه نجفی ( چاپ اول ) . تهران : انتشارات اسلامیه
26- نیلیپور ،مهدی (1384) .فرهنگ فاطمیه (چاپ چهارم ) .اصفهان : مرکز فرهنگی شهید مدرس .
27- واعظینژاد ،حسین (1374) .طهارت روح (عبادت ونماز در آثار شهید مطهری) ( چاپ چهارم ) . قم : ستاد اقامه نماز .
28- هاشمی ، رکاوندی ، مجتبی (بی تا ) . مقدمهای بر روانشناسی زن با نگرش علمی و اسلامی . قم : شفق.
ب ) مقالات
1- برقعی ، زهره ( 1383 ، بهار ) .جایگاه حقوقی زن در نهج البلاغه ،مجله نهج البلاغه ، ش10 و 9.
2- معین الاسلام ، مریم (1380، مهر) . زن در نهج البلاغه با نگرش روانشناختی «قسمت دوم» . مجله پیام زن . شماره 115 .
3- معین الاسلام ، مریم (1391، اردیبهشت) . زن در نهج البلاغه. ماهنامه نامه جامعه . شماره 92 .
4- میرخانی ، عزت السادات (1383 ، بهار ).جایگاه زن در نهج البلاغه ، مجله نهج البلاغه.ش9 و 10