کنکاشی پیرامون استخاره
لیلا یعقوبی
عضو هسته پژوهشی هدی مدرسه علمیه امام خمینی (ره)، کرمانشاه
استاد راهنما: سرکار خانم صدیقه محمدی
تابستان 1392
چکیده
انسان درطول زندگی همواره به دنبال کشف حقیقت و رسیدن به جایگاه مطلوب وایده آل خویش است.در بسیاری از موارد برای کشف راه رسیدن به مقصود خود دچار تحیر وسرگردانی می شود و از طریق تفکر وتعقل ومطالعه نمیتواند راه درست را انتخاب کند.مشورت با اهل صلاح نیز راه خیروشر رابه اونشان نمی دهد. شارع مقدس نیز در آن مسأله تکلیف و فرمانی ندارد که راهنمایش باشد،اینجاست که بهترین راه برای رهایی از وضعیت موجود استخاره است. استخاره طلب خیرکردن و نیکویی جستن از خداوند است.
موضوع استخاره موضوعی ست که از نظر عموم فرق اسلامی مورد تایید است و روایات بسیاری در مورد آن وجود دارد،استخاره حکمت هایی دارد که در منابع دینی به آن تصریح نشده اما با نظر به کلیت روایات وارده میتوان به مواردی چند اشاره کرد از جمله، محکم شدن ارتباط عبد با معبود واینکه استخاره نوعی هدایت خاص است و نیز آرامش واطمینان قلبی،همچنین واگذاری امور به خداوند و تسلیم در برابر خواست او .
قرآن کریم به صراحت درباره استخاره سخن نگفته اما در تفسیر آیه 3 سوره مائده مفسران آن را عنوان کرده اند، اما روایات بی شماری در اثبات این مهم وجود دارد.
هرامری آدابی دارد و از آداب استخاره با وضو بودن، در زمانها و مکانهای خاص استخاره کردن و اینکه خود شخص استخاره را انجام دهد،می باشد.در مورد واجبات و مستحبات نمی توان استخاره کرد اما درمقدمات آنها استخاره جایز است.استخاره به دودسته ی دعایی و تبیینی تقسیم می شودکه تبیینی خود به استخاره با قرآن و تسبیح و ذات الرقاع تقسیم می شود .بداندیشی ها و وجود شبهات و نیز قصور مبلغان اسلامی درتبیین چیستی استخاره،حدود ،شرایط و آسیب شناسی آن موجب بدبین شدن برخی از مردم دراین باره شده است.که درفصل سوم این مقاله شبهات و آسیب ها بررسی شده وبه آن پاسخ داده شده است.
کلید واژه : استخاره
نتیجه گیری
بنابر آنچه گفته شد:مطابق سنت استخاره،مومن پس از به کار گرفتن عقل و بجاآوردن مشورت لازم و استفاده از تجربیات دیگران،اگر نسبت به اقدام و یا عدم اقدام آن کار همچنان متحیر و سرگردان باشد،دست به دعا بر میدارد و از خداوند می خواهد تا به نوعی او را به سمت آنچه که خیر و صلاح و سعادت نهایی اش در آن است،رهنمون سازد.
پس به استخاره تمسک جسته و در صورت مثبت بودن نتیجه ی آن به خدا توکل نموده و به نتیجه کار راضی می شود و در صورت منفی بودن، آن را ترک می کند.
در واقع استخاره ترکیبی از دعا،توکل،رضا و تعبد است و اینها همان حکمت تشریع استخاره اند.
در آیات قرآن تصریحی به موضوع استخاره نشده است اما از سیاق برخی از آیات می توان به تجویز استخاره پی برد. اما در روایات اسلامی و خصوصاً در منابع شیعی روایات متواتر و بی شماری در مورد استخاره وجود دارد. که از مضمون آنها می توان دریافت که استخاره- به معنای طلب خیر نمودن - در میان معصومین علیهم السلام مرسوم و مورد تأکید بوده است و تمسک به استخاره موجب رهایی از سرگردانی و رهنمون شدن به خیر و نیز رسیدن به خیر دنیا و آخرت بیان شده است.
از آداب استخاره با وضو بودن و اینکه خود شخص برای خودش استخاره کند و نیز در برخی زمان ها و مکان های خاص استخاره کردن می باشد که البته شرط صحت استخاره نیست.
استخاره با قرآن و تسبیح و نیز استخاره ذات الرقاع از انواع و روش های استخاره اند. استخاره را نباید متضاد با عقل دانست چرا که انجام این عمل می بایست پس از تعقل و تفکر و بررسی جوانب امر باشد. آزادی انتخاب و تلاش برای رسیدن به مقصود نیز با انجام استخاره منافاتی ندارد.
شخصی که استخاره می کند اگر از شرایط و آداب استخاره بی اطلاع باشد دچار افراط و یا تفریط خواهد شد برای دچار نشدن به آسیب های پیرامون استخاره اولاً مبلغان اسلامی می بایست به نحو احسن در این زمینه اطلاع رسانی کنند تا این سنت حسنه روشن و بدون ابهام و شبهه در جامعه احیا شود و ثانیاً شخص استخاره کننده با آگاهی و توجه به تمام جوانب استخاره به این عمل اقدام کند تا إن شا الله به نتیجه مطلوب نائل شود.
بنابر آنچه گفته شد:مطابق سنت استخاره،مومن پس از به کار گرفتن عقل و بجاآوردن مشورت لازم و استفاده از تجربیات دیگران،اگر نسبت به اقدام و یا عدم اقدام آن کار همچنان متحیر و سرگردان باشد،دست به دعا بر میدارد و از خداوند می خواهد تا به نوعی او را به سمت آنچه که خیر و صلاح و سعادت نهایی اش در آن است،رهنمون سازد.
پس به استخاره تمسک جسته و در صورت مثبت بودن نتیجه ی آن به خدا توکل نموده و به نتیجه کار راضی می شود و در صورت منفی بودن، آن را ترک می کند.
در واقع استخاره ترکیبی از دعا،توکل،رضا و تعبد است و اینها همان حکمت تشریع استخاره اند.
در آیات قرآن تصریحی به موضوع استخاره نشده است اما از سیاق برخی از آیات می توان به تجویز استخاره پی برد. اما در روایات اسلامی و خصوصاً در منابع شیعی روایات متواتر و بی شماری در مورد استخاره وجود دارد. که از مضمون آنها می توان دریافت که استخاره- به معنای طلب خیر نمودن - در میان معصومین علیهم السلام مرسوم و مورد تأکید بوده است و تمسک به استخاره موجب رهایی از سرگردانی و رهنمون شدن به خیر و نیز رسیدن به خیر دنیا و آخرت بیان شده است.
از آداب استخاره با وضو بودن و اینکه خود شخص برای خودش استخاره کند و نیز در برخی زمان ها و مکان های خاص استخاره کردن می باشد که البته شرط صحت استخاره نیست.
استخاره با قرآن و تسبیح و نیز استخاره ذات الرقاع از انواع و روش های استخاره اند. استخاره را نباید متضاد با عقل دانست چرا که انجام این عمل می بایست پس از تعقل و تفکر و بررسی جوانب امر باشد. آزادی انتخاب و تلاش برای رسیدن به مقصود نیز با انجام استخاره منافاتی ندارد.
شخصی که استخاره می کند اگر از شرایط و آداب استخاره بی اطلاع باشد دچار افراط و یا تفریط خواهد شد برای دچار نشدن به آسیب های پیرامون استخاره اولاً مبلغان اسلامی می بایست به نحو احسن در این زمینه اطلاع رسانی کنند تا این سنت حسنه روشن و بدون ابهام و شبهه در جامعه احیا شود و ثانیاً شخص استخاره کننده با آگاهی و توجه به تمام جوانب استخاره به این عمل اقدام کند تا إن شا الله به نتیجه مطلوب نائل شود.
فهرست منابع
*قرآن کریم
1-برقی،احمدبن محمدبن خالد1371،المحاسن، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
2-بروجردی،حسین،جامع احادیث الشیعه، قم ،موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت.
3-امام خمینی ره،کشف الاسرار،بی جا،بی تا.
4- خامنه ای،علی،1386،رساله اجوبه الاستفتاأت، تهران،انتشارات بین المللی الهدی.
5-دستغیب شیرازی،عبدالحسین،1381،قلب سلیم، قم،دارالکتب الاسلامیه.
6-راغب اصفهانی،1383،مفردات، قم،طلیعه نور.
7- سجادی،محمدحسین،1384،استخاره راه نجات از سردرگمی ها، قم،نشر حضور.
8-شیرازی، محمد بن¬صدرالدین، مجموعه الرسائل، مکتبه المصطفوی، قم
9-صدوق،1378،عیون اخبار الرضا، انتشارات جوان.
10-صدوق،1413، من لا یحضره الفقیه،قم،جامعه مدرسین.
11-طبرسی،حسن بن فضل، 1428،مکارم الاخلاق، قم،نشر ذوی القربی .
12-طباطبایی،محمد حسین،1371،المیزان،ج6وج7،تهران،دارالکتب الاسلامیه.
13-سیدبن طاووس،1409،فتح الابواب، قم،موسسه آل البیت.
14-طوسی،1365،تهذیب الاحکام، تهران،دارلکتب الاسلامیه.
15-طریقه دار،ابوالفضل1379،کند و کاوی درباره استخاره و تفال، قم ،دفتر تبلیغات اسلامی.
16-عاملی،محمدبن حسن حر1409،وسایل الشیعه،قم،موسسه ال البیت علیهم السلام.
17- قمی عباس،1382،کلیات مفاتیح الجنان، قم،انتشارات مهشاد.
18-قمی،عباس؛1384سفینه البحارو مدینه الحکم و الاثار،ج2،مشهد،بنیاد پژوهشهای اسلامی.
19-کرباسی،محمد ابراهیم بن محمد حسن،منهاج الهدایه، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت،قم.
20-کلینی،محمدبن یعقوب،1365،اصول کافی، تهران،دارالکتب الاسلامیه.
21-لقمانی،احمد،1381،استخاره و نقش آن در زندگی، قم،پارسایان.
22-مجلسی،1429،بحارالانوار،نشر الامیر.
23-شیخ مفید،1410،المقنعه، قم،جامعه مدرسین.
24-مدرسی،محمد علی،1387،استخاره برتر،قم.
25-مکارم شیرازی،1384،مفاتیح نوین، قم،نشر امام علی بن ابی طالب (ع).
26-نوعی،غلامرضا،1384،استخاره با قرآن، تهرآن،نشر ویدا.
27-مکرم،ابن منظور محمد بن،1414،لسان العرب،بیروت،دارصادر.
28-افرام بستانی،فواد،1375،فرهنگ ابجدی،تهران،انتشارات اسلامی.
29-فخر رازی،محمد بن عمر،1371،تفسیر کبیر،علی اصغر حلبی،تهران.
30-رشیدرضا،محمد،1366،تفسیر المنار،الطبعه الثانیه.
31-نرم افزار جامع التفاسیر نور.
32-نرم افزار جامع الاحادیث نور 3.
