ارتباط کلامی همسران
(از منظر اسلام و روان‌شناسی)
سمیه صیادی
اسراء ناملیتی، فاطمه آذین، خدیجه جلالی اعضای هسته پژوهشی
حبل المتین مجتمع آموزشی علوم اسلامی کوثر ، تهران
استاد راهنما:خانم مرضیه کرات
پاییز 1392
چکیده
بعد اجتماعی انسان ها ایجاب می کند که به طور مداوم با یکدیگر در ارتباط باشند و در این میان ، ارتباط کلامی، سهم بسزایی در ایجاد ارتباط، و به خصوص میان همسران در خانواده دارد از آن جا که ارتباط کلامی در بروز مفاهیم نقش تعیین کننده ای ایفا می کند؛ ارتباط کلامی موثر و سالم، نیازمند آموزش های شناختی و مهارتی است.
در منابع اسلامی ، در زمینه ی ارتباطات کلامی و به ویژه محتوای کلام، وهمچنین ارتباط غیر کلامی، توصیه های دقیقی بیان شده است. روان شناسان نیز یکی از عوامل پایداری و نشاط خانواده را برقراری صحیح و موثر این نوع ارتباط میان همسران و اعضای خانواده می دانند.
این امر، مساله ی اصلی مجموعه ی حاضر است که با بررسی آیات قرآن و روایات معتبر ائمه ی معصومین علیهم السلام همراه با یافته های اندیشمندان در این موضوع، سبک صحیح ارتباط کلامی و غیر کلامی میان همسران را جهت داشتن زندگی آرام و با نشاط و پویا ارائه می دهد.
عدم دسترسی به مجموعه ای جامع، روان و گویا به همراه راهکارهای علمی و تجربه شده، انگیزه ی تهیه ی کتاب حاضر بوده است که پیرامون موضوعات ذیل، مطرح می شود.
ارتباط کلامی و غیر کلامی از طریق کانال های موثر، انتقال می یابد.
تفاوت زنان و مردان در برقراری ارتباط کلامی موثر بین همسران، نقش مهمی دارد.
عوامل موثری در ایجاد روابط کلامی سالم نقش دارد.
" اصلاح و تقویت شناخت و نگرش" ، " رعایت قواعد عمومی صحبت کردن " و " کسب مهارت های شنیداری " سه راهکار عمده ی ارتقاء و اصلاح ارتباطات کلامی میان همسران است.
واژکان کلیدی : کلام، روابط، همسر، اسلام، روان شناسی، روابط کلامی
نتیجه گیری
آشنایی با مهارت های کلامی، زمینه ساز ارتباطات سالم، صمیمی و سازنده در خانواده و اجتماع است. زبان غیر کلامی نیز ابزار مهمی در ابراز کلمات و احساسات به شمار می آید و بیشترین اطلاعات از طریق کانال های غیر کلامی مبادله می گردد. با شکل گیری و اصلاح روابط کلامی و غیر کلامی، بسیاری از اختلافات خانوادگی و منازعات اجتماعی کاهش می یابد. بدین منظور لازم است: مهارت برقراری ارتباطات کلامی و غیر کلامی موثر به صورت دانش عمومی به همسران آموزش داده شود. پرداختن به این ضرورت، به همراه ملاحظات علمی و تشریح انواع ارتباطات غیر کلامی و تفاوت های زیستی و رفتاری میان زنان و مردان در ارتباطات کلامی، همچنین عوامل و آثار این نوع ارتباط، به انضمام راهکارهای علمی و عملی موثر مهم ترین بخش های این نوع آموزش هاست که با استفاده از منابع دینی و علمی ما را به هدف نزدیک کرده است.
فهرست منابع:
قرآن کریم
1. آيت اللهي، زهرا،مهارت‌هاي زندگي خانوادگي در آيينه آيات و روايات، قم، دفتر نشر معارف، 1389.
2. ابن شعبه حرانى، حسن بن على،تحف العقول عن آل الرسول صلى الله عليه و آله، انتشارات جامعه مدرسين، قم، چاپ دوم، 1363.
3. تحف العقول، ترجمه بهراد جعفرى، انتشارات دارالكتب الاسلاميه، تهران، چاپ اول، 1381ش.
4. ابن بابويه، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه ، قم، چاپ دوم، 1413 ق.
5. الخصال، قم: انتشارات جامعه مدرسين، 1362ش.
6. معاني الاخبار، ترجمه عبد العلىمحمدى شاهرودى، انتشارات دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ دوم، 1377ش.
7. ابن ماجه ربعي قزويني، ابوعبدالله محمد بن يزيد، سنن ابن ماجه، بي‌جا، ، بي‌تا.
8. ابراهیم میثاقی، ارتباط سبز، نشر پژواک کیوان، 1388.
9. ابن فهد حلى، احمد بن محمد- غفارى ساروى، حسين، آيين بندگى و نيايش(ترجمه عدة الداعي)، انتشارات بنياد معارف اسلامي.
10. ابن ابي الفتح اربلي، كشف الغمّه، علي بن حسين زواره‌اي، تهران، اسلاميه، 1382.
11. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر،1414ق.
12. اخطب خوارزم، موفق بن احمد،مناقب خوارزمي، تهران، برهان، 1374 ش .
13. ارونسون، اليوت، روان شناسي اجتماعي، ترجمه حسين شكركن، تهران: انتشارات رشد، چاپ پنجم، 1369.
14. استیری، خلیل، همسرانموفق،تهران: انجمناولیاءومربیان،1387.
15. اسماعیلبگی،زهراوحمیدرضاغلامرضایی،معجزهصمیمیت،تهران: نسلنواندیش،1392.
16. افروز، غلامعلی،روانشناسیازدواجوشکوههمسری،تهران:دانشگاهتهران،1389.
17. السون، ديويد اچ و جان دفرين، ايمي كي السون، مهارت‌هاي ازدواج و ارتباط زناشويي كارآمد، ترجمه احمدرضا بحيرايي و نادر فتحي، تهران: روان‌شناسي و هنر، 1388.
18. امیرتیموری، محمدحسین،زمینهزیستشناختیروانشناسی،تهران:دانشگاهعلامهطباطبایی،1376.
19. اميني، ابراهيم،آيين همسرداري يا اخلاق در خانواده، تهران، بي‌جا، بي‌تا.
20. انصاري،محمدعلی،زنازمنظرقرانکریم،مشهد:بیانهدایتنور،1390.
21. اندرو، میتوس، شادی بیکران، ترجمه وحید افضلی راد، تهران: نیریز، 1380.
22. بستان، حسین، جامعهشناسیخانوادهبا نگاهیبهمنابعاسلامی،قم: پژوهشگاهحوزهودانشگاه،1390.
23. بروجردى، آقا حسين و عده اى از فضلاء، منابع فقه شيعه (ترجمه جامع أحاديث الشيعة)، تهران:انتشارات فرهنگ سبز، 1386 ق.
24. بركو، ري-ام و ديگران، مديريت ارتباطات(فردي و عمومي)، ترجمه سيد محمد اعرابي و داود ايزدي، چاپ نقش ايران، دفتر پژوهش هاي فرهنگي، چاپ پنجم،1386،.
25. بستانى، فؤاد افرام، ،فرهنگ ابجدعربی-فارسی، ترجمه رضا مهيار، تهران: انتشارات اسلامي،1375.
26. پاينده، ابو القاسم، نهج الفصاحه، تهران:انتشارات دنياي دانش، چاپ چهارم، 1382ش.
27. پسندیده، عباس،رضایت از زندگی،قم دار الحدیث ،1384.
28. کانون مهروزی،تهران: مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری، چ سوم،1389.
29. پيس، آلنوباربارا، چرامردانبهحرفزنانگوشنميدهند،ترجمهمحسنجدهدوستوآذرمحمودی، تهران:فصلسبز،1382.
30. پیمانی،عبدالرسول،نهج الفصاحه،اصفهان:خاتم الانبیاء،1388.
31. پور باقر، ايرج، روان شناسي و روان كاوي عقده هاي رواني، انتشارات آسيا، 1385.
32. تميمى آمدى،عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و دررالکلم، قم : دفتر تبلیغات ،1366ش.
33. تانجلا، آر.پي، فرهنگ توصيفي علوم رفتاري، ترجمه فاطمه كريمي، موسي كافي، انتشارات جهاد دانشگاهي واحد استان گيلان، 1383.
34. حسینی، داوود، روابط سالمدرخانواده،قم:مؤسسهبوستانکتاب،1386.
35. حكيمي، محمدرضا؛ حكيمي، محمد،الحياة (موسوعة الاسلامية الموضوعية)، ترجمه احمد آرام،تهران: نشر فرهنگ اسلامي، 1380.
36. حر عاملى، محمد بن حسن، هداية الأمة إلى أحكام الأئمة عليهم السلام، نشر آستانة الرضوية المقدسة، مجمع البحوث الإسلامية، 1414ق.
37. خليل علي محمدزاده، محمدحسين توانايي، كليدهاي طلايي ارتباطات، تهران: انديشه مهر، 1383.
38. دادگران، محمد، مباني ارتباط جمعي، انتشارات فيروزه،1374.
39. راغب اصفهانى، حسين بن محمد، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، غلامرضا خسروى،تهران: انتشارات مرتضوي، چاپ دوم، 1374ش.
40. دنيس. اي. باگاروزي، بهبود بخشي صميمت در ازدواج، ترجمه محمدرضا رضازاده، سعيد پورنقاش، تهران: دانشگاه الزهرا، 1387.
41. دیآنجلیس، باربارا، لحظههایناببرایعشاق،ترجمهابراهیمهادی،تهران:نسلنواندیش،1382.
42. رازهاييدربارهزنان، ترجمههاديابراهيمي،تهران: نسلنوانديش،چ3، 1383.
43. رازهاييدربارهمردان، ترجمههاديابراهيمي،تهران: نسلنوانديش،چ7،1383.
44. رضی، سید شریف، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، تهران، انتشارات پیام عدالت، چ2، 1385.
45. رئيسي، زهره، مقدمهایبرروانشناسیازدواج، تهران:مانی،1380.
46. سالاري فر، محمدرضا،خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسي، تهران: پژوهشگاه، 1389.
47. شرفي، محمدرضا، خانواده متعادل (آناتومي خانواده)،تهران: انتشارات انجمن اوليا و مربيان جمهوري اسلامي ايران، 1374.
48. شعيري، محمد بن محمد، ترجمه جامع الأخبار، ترجمه شرف الدين خويدكي، كاشف الأستار، تهران: كتاب فروشي اسلاميه،1388 ق.
49. شکوفه راد فرودیگران، مهارت ارتباط مؤثر، پژوهشکده مهندسی وعلوم پزشکی جانبازان،1387.
50. شوت، كارين،ماساژ درماني، محمدطاهر طاهر، تهرن، پيدايش، 1385.
51. شهيد ثانى، زين الدين بن على،شرح مصباح الشريعة،ترجمه عبد الرزاق گيلانى،تهران: انتشارات پيام حق، 1377 ش.
52. صبور اردوبادي، احمد،پيوندهاي پايدار، تهران: بهمن برنا،1387.
53. طباطبايي، محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني، قم: انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ پنجم، 1374.
54. طبرسى، حسن بن فضل، مكارم الأخلاق، قم: انتشارات شريف رضي، چاپ چهارم،1370.
55. مكارم الأخلاق، ترجمه ابراهيم ميرباقرى، تهران: انتشارات فراهانى، چاپ دوم، 1365ش.
56. تفسير مجمع‌البيان، سيد ابراهيم ميربافري، احمد بهشتي، محمد رازي و ديگران، تهران، فراهاني، 1360.
57. طباطبايي، محمدحسين،سنن النبي، تهران: كتاب‌فروشي اسلامي، 1378.
58. تفسیرالميزان،ترجمهسیدمحمدباقرموسویهمدانی،چ5، قم: دفترانتشاراتاسلامیجامعهمدرسینحوزهعلمیه،1374ش.
59. عاطف وحید، محمد کاظم، محمدرضا، محمدپور، فهیمه لواسانی، تحكيم پيوند زناشويي، مشهد: آهنگ قلم، 1389.
60. العروسى الحويزى، عبد على بن جمعة، تفسير نور الثقلين،انتشارات اسماعيليان، چاپ چهارم، 1415ق.
61. عسگری، حسین، نقشبهداشترواندرازدواج،زندگیزناشوییوطلاق،تهران: گفتگو،1390.
62. علوي گنابادي، جعفر،مهارت‌هاي زندگي( مهارت‌هاي خودآگاهي و همدلي)، مشهد:دانشگاه علوم اسلامي رضوي، 1389.
63. عميد، حسن، فرهنگ فارسي عميد، انتشارات اميركبير، تهران: چاپ بيست و ششم: 1382،
64. فروم، اریک، جامعه سالم،ترجمه اکبر تبریزی، بهجت، 1360.
65. كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، الكافي، انتشارات دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق.
66. كلينكه، كريس. ال،مجموعه كامل مهارت‌هاي زندگي، شهرام محمدخاني، تهران، رسانه تخصصي، 1389.
67. گلزاده غفوري، علي،رساله حقوق امام سجاد(عليه‌السلام)، تهران: فراهاني، 1345.
68. لقمانی، احمد،نگاهی نو در آیینه معارف به شادمانی،قم:عطرسعادت،.1380
69. ليثى واسطى، على بن محمد، عيون الحكم و المواعظ (لليثي) –قم:دارالحدیث، 1376 ش.
70. لمروزو، جينا، روانشناسيزن،ترجمهپريحسامشهرئيس،تهران: دانش،1382.
71. لواسانی، فهیمه، محمدرضامحمدپور،محمدکاظمعاطفوحید،مهارتهایارتباطیهمسران،تهران:آهنگقلم،1390.
72. مجلسی، محمدباقر،بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة، بيروت: دارإحياءالتراثالعربي،چ دوم،1403 ق.
73. ايمان و كفر ( ترجمه كتاب الإيمان و الكفر بحار الأنوار جلد 64، ترجمه عطاردى قوچاني)، انتشارات عطارد، تهران، چاپ اول، 1378 ش.
74. محمد رضا سالاری فرد، محمد صادق شجاعی، مهدی موسوی اصل، محمد دولتخواه، بهداشت روانی با نگرش به منابع اسلامی، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه، 1389.
75. محمودي، امير ملك، پيشگيري و درمان اضطراب و افسردگي، قم: شهاب‌الدين، 1388.
76. محسنيان راد، مهدي، ارتباط شناسي (ارتباط انساني ميان فردي –گروهي –جمعي)، انتشارات سروش، 1369
77. محمدي ري شهري، محمد،ميزان الحكمة، قم، دفتر تبليغات اسلامي، بي تا.
78. محمدبن علی بن حسین بن بابویه،ثواب الأعمال وعقاب الأعمال،قم:دارالرضی،1406ق.
79. محمد زاده، راضيه، زن اگر اينگونه مي بود، تهران، منير،چ 3، 1387 .
80. مدرسی، محمدتقی، تفسیرهدایت،مترجمان،مشهد: بنیادپژوهشهایاسلامیآستانقدسرضوی،1377.
81. مزلو، آبراهام. اچ،انگيزش و شخصيت، احمد رضواني، مشهد، آستان قدس رضوي، 1372.
82. ……………………..،التحقیق فی کلماتالقرآن، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1365.
83. مطهری، مرتضی، نظامحقوقزندراسلام،تهران:صدرا،1383.
84. معين، محمد، فرهنگ فارسي معين، انتشارات اميركبير، تهران، چاپ ششم، 1363.
85. معروف، لویس ،المنجد، عربي-فارسي، ترجمه:احمدسیاح،تهران:اسلام،13800
86. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، انتشارات دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1374،
87. منسوببهعلیبنموسیالرضا،فقهالرضا، تصحیحمحمدمهدیبنمحمدجعفر،محمدتقیبنمحمدمهدیالتبریزی، بی جا،دارالطباعه،1274ق.
88. موير، آنوبيل، چرامرداناتونمي‌کشند، ترجمه مهديقراچهداغي،تهران:البرز،1384.
89. نوروزي، علي، گفتني هاي ازدواج، مؤسسه فرهنگي انتشاراتي اقاقي،
90. ورام بن أبي فراس، مسعود بن عيسى، مجموعة ورّام ،قم: مکتبه فقیه،بی تا .
91. وشاياكين، آريل،براي روابط بهتر كاري نكنيد، فرناز فرود، تهران، صابرين، 1387.
92. هالتزمن، اسکاتوترزافویدیگرونیمو،رازهایزنانمتأهلخوشبخت،تهران: نسلنواندیش،1390.
93. هاشمى خويى، ميرزا حبيب الله، منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة و تكملة منهاج البراعة، ترجمه حسن حسن زاده آملى و محمد باقر كمره اى، مكتبة الإسلامية، تهران، چاپ چهارم، 1400 ق.
94. الهندي، المتقي ابن حسان الدين، كنز العمال في سنن الاقوال و الافعال، بيروت: مكتبة القرآن الاسلامي، بي‌تا.
95. هيت‌لر، سوزان، معجزه گفت و گوي، اكرم كرمي، صابرين، 1388.
96. يار محمدي، احمد،رابطه هوش عاطفي و رضايت زناشويي، كتاب تقويت نظام خانواده، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، بهار 1388.
97. فقيهي، علي نقي، آموزش هاي روان شناختي مبتني برقرآن و حديث و بررسي تاثيرات رواني و تربيتي آن در روابط همسران، مجله تربيت اسلامي، سال دوم، ش2، بهار و تابستان86.
98. احمد جلالي، «هوش هيجاني»، فصلنامه‌ي تعليم و تربيت، ويژه نامه ارزش‌يابي تحصيلي، ش 69 و 70، 1385.
مؤسسهپژوهشیامامخمینی(ره)،درجستجویآرامشوتعالیخانواده، مجله پیوند،شماره372،مهرماه89.
جهت مشاهده نمایشگاه دیجیتال آثار هسته های پژوهشی کلیک فرمایید.
