امید واری در صحیفه سجادیه

شناسه نوشته : 10452

1393/03/13

تعداد بازدید : 3962

امید واری در صحیفه سجادیه
 
امیدواری درصحیفه سجادیه
مریم عابدی
لیلا خواجه زاده،سیده کلثوم جعفری،فاطمه گردویی،مریم عبیری، فهیمه سادات حسینیان
اعضای هسته پژوهشی شهید صدر موسسه آموزش عالی فاطمیه(س)دامغان، سمنان
استاد راهنما: نسرین امام وردی
تابستان 1392
 
چکیده
رجا و امیداوری در صحیفه سجادیه محور نوشتار حاضر است در طی این تحقیق ضمن تبیین و تحدید مسأله و جایگاه آن سعی شده است با بیانی مستدل و با اتکا به کلمات امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه و نیز با یاری گرفتن از آیات قرآن کریم و احادیثی دیگر از معصومین به تبیین مسأله مورد نظر بپردازد.هدف از پرداختن به موضوع مذکور، شناخت امید و رجا و نقش آن در زندگی برای رسیدن به سعادت و معنویت و دوری از یأس و ناامیدی با بهره گیری از بیانات گوهر بار امام سجاد(ع) است. نوشتار حاضر که به روش بنیادی انجام یافته، قصد دارد با بیان معارف عالی و اخلاقی و به کارگیری آن راهکارهای امید و رجا و پرهیز از یأس و نا امیدی را مورد توجه خاص قرار دهد تا با اثر پذیری از آن نتیجه مورد نظر حاصل گردد.
 
 واژه گان کلیدی : شوق، امید، رغبت، آرزو، رجا، امل، صحیفه سجادیه.
 
نتیجه
صحیفه سجادیه اثر ارزشمندی است از خاندان رسالت که بصورت دست نخورده به ما رسیده است و مجموعاً 54 دعا را در بردارد و هر یک با عالی ترین مضمون، شیوه سخن گفتن با خدا به مؤمنان در موارد مختلف می آموزد . رجا و امیدواری یکی از مفاهیمی است که امام سجاد(علیه السلام) در دعاهای مختلف صحیفه، به آن اشاره کرده اند . رجا به معنای انتظار پیدایش چیز دوست داشتنی و خوشایند، که علم یا گمان به فراهم بودن اسباب و موجبات آن باشد . رجا دارای انواعی است که رجا ممدوح و مذموم از آن جمله است که در صحیفه به آن اشاره شده و هر کدام از این دو نوع رجا نیز دارای اقسامی است که می توان به امید قرین ولایت، امید به توکل، امید به عفو و مغفرت، امید به غنا و توانگری خداوند و ... به عنوان رجا ممدوح و امید به غیر خدا ، امید بی ولایت، امید نابجا و ... به عنوان رجا مذموم نام برد.عواملی چون توبه، اطمینان و آرامش قلب، توکل و سعادت می تواند رجا و امید را در انسان تقویت نماید . لذا از آنها به عنوان عوامل امید آفرین یاد می شود . رجا در قرآن به عنوان وصفی محمود و سجیه ای ستودنی و یکی از صفات اهل ایمان قلمداد شده است : «... یَبْتَغُونَ إِلَی رَبِّهِمُ الْوَسِیلَةَ أَیُّهُمْ أَقْرَبُ وَیَرْجُونَ رَحْمَتَهُ وَیَخَافُونَ عَذَابَهُ» ؛ همچنین رجا دارای آثار بسیاری است که مهمترین آن بازگشت به سوی خدا و معرفت او و خودسازی است . لذا اگر انسان بادیدة بصیرت به این اثر ارزشمند بنگرد علاوه بر رجا و امیدواری می تواند از دیگر معارف آن از جمله مکارم اخلاق و دستورهای تربیتی و اسرار توحیدی آن بهره مند گردد و امید است آیندگان با انجام تحقیقات برتر و برجسته تر در زمینه موضوعات مختلف صحیفه سجادیه ، بیانگر معارف بیشتری از این گنجینه ی ارزشمند الهی باشند .
«یا مَن لا یُجاوِزُهُ رجاءُ الراجین و یا مَن لا یَضیعُ لَدیه اَجرُ المحسنین.»
 
فهرست منابع
قرآن کریم
1-    ابن منظور،(بی تا)،بیروت، لسان العرب، داراالحیا التراث
2-    اسدی گرمارودی، اسدالله،(1380)راز و رمز نیایش،تهران،نشر سبحان
3-    ارسطو، اخلاق نیکو ماخاس، (بی تا)ترجمه محمد حسین لطفی، بی جا، طرح نو
4-    الهی، محمد،(1384) شادی و آرامش از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه، تهران، بیان جوان
5-    انصاریان، حسین،(1377)، دیار عاشقان ،تهران،انتشارات پیام آزادی
6-    بندر ریگی،محمد،(1374)، ال منجد، ج1،تهران،ایران
7-    ترابی،احمد،(1373)، امام سجاد جمال نیایشگران، مشهد، آستان قدس رضوی
8-    حبیبیان،احمد،(1382)، مرز فضایل و رذایل اخلاقی،انتشارات مطبوعات دینی
9-    حرّ،عاملى، محمد بن حسن ،وسائل الشيعة، (1409)،ج1، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، قم
10-حکیمی، محمد رضا،(1358)، الحیاة،تهران،نشرالثقافة الاسلامیه
11-خرمشاهى، بهاء الدین،(بی تا)، دانشنامه‏ى قرآن و قرآن پژوهى به کوشش ، ج ۱،بی جا، بی نا
12-خمینی ،روح الله،(1367)، صحیفه نور،مؤسسه تنظیم ونشر امام خمینی(ره)،نشر عروج
13-خمینی،روح­الله،(1382)شرح حدیث جنود عقل و جهل،تهران،مؤسسه تنظیم و نشرآثارامام خمینی(ره)
14-دستغیب،عبدالحسین،(1388)،گناهان کبیره، قم،موسسه مطبوعاتی دارالکتاب
15-دشتی،محمد، نهج البلاغه،(1383) ترجمه قم،مؤسسه تحقیقاتی میرالمؤمنین(ع)
16-دلیری، کاظم،(1388)،نقش تربیتی خوف و رجا در تکامل انسان،مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، قم: دفترعقل
17-راغب اصفهانی، ابی القاسم الحسین بن محمد،(1374) مفردات قرآن ترجمه غلامرضا خسروی، تهران،مرتضوی
18-رحمتی شهرضا،(1385)، گنجینه معارف،قم،انتشارات صبح پیروزی
19-رکنی یزدی، فاطمه، فصلنامه مشکوة، شماره 86
20-شبّر،سید عبدالله،(1374)،کتاب الاخلاق،ترجمه محمد رضا جباران،قم ، انتشارات هجرت
21-شرباطی،احمد،(1379)، دائره المعارف اخلاق قرآنی، ترجمه محمد بهاء الدین حسینی،سنندج،تازه نگاه
22-شفایی زاده، صادق،(1385)، اخلاق اسلامی،قم؛دارالانصار
23-علی بن الحسین(علیه السلام)، صحیفه سجادیه،(1382) ترجمه جواد فاضل،قم،پارسایان
24-غزالی،امام محمد،(1374)،کیمیای سعادت، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
25-فاضلی،رحمت الله،(1380)،امید و آرزو از دیدگاه قرآن و عترت،انتشارات طاووس بهشت
26-فراهیدی،خلیل بن احمد،(1409)، العین، بی جا، دارالهجره
27-فیض کاشانی، المولی محسن،(1416)تفسیر صافی، قم، موسسه الهادی
28-قرائتی،محسن،(1390)راهکارهای تقویت انگیزه و نشاط، تهران، سازمان بسیج مستضعفین
29-کلینی،محمدبن یعقوب،(1375)،اصول کافی،ترجمه محمدباقر کمره ای،انتشارات اسوه
30-مرکز فرهنگ معارف قرآن،(1385)، دائره المعارف قرآن،ج3،قم، بوستان کتاب
31-مصباح یزدی، محمد تقی،(1380)،اخلاق در قرآن،قم،مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
32-مظاهری،حسین،(1388)،کاوشی نو در اخلاق اسلامی،ترجمه محمد رضا آژیر و محمود ابوالقاسمی، تهران، ذکر
33-مجلسی، محمد باقر، (1403)، بحارالانوار، بیروت، دارالاحیا التراث
34-محمدی ری شهری،(1377) محمد، میزان الحکمه،قم، دارالحدیث
35-ممدوحی کرمانشاهی،(1383)،حسن،شناخت وشهود(ترجمه وشرح صحیفه سجادیه)،قم،بوستان کتاب
36-نجاتی،محمد عثمان،(1367)،قرآن و روانشناسی،ترجمه عباس عرب،انتشارات آستان قدس رضوی
37-نراقی، مولی مهدی،(1389)، جامع السعادات،ترجمه سید جلال الدین مصطفوی، ج1 ،حکمت
38-هلالی کوفی،سلیم بن قیق،(بی تا)، اسرار آل محمد، ترجمه، اسماعیل انصاری زنجانی، قم، نشر الهادی