پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

کرسی علمی ترویجی با عنوان « بررسی فقهی و حقوقی اعانت بر اثم در فضای سایبر با راهبرد پیشگیری » برگزارشد. معاون پژوهش مدرسه علمیه حضرت زینب(سلام الله علیها) از برگزاری کرسی علمی ترویجی با عنوان « بررسی فقهی و حقوقی اعانت بر اثم در فضای سایبر با راهبرد پیشگیری » به صورت حضوری خبر داد. خانم رئیسی ضمن بیان این خبر افزود:با توجه به ضرورت آشنایی طلاب با آسیب های فضای مجازی و بار فقهی و قانونی عملکرد ما در فضای سایبر و همچنین تقویت زمینه تحقیق و پژوهش بیشتر در حوزه علمیه ، این کرسی علمی ترویجی با حضور اساتید ارائه دهنده و ناقد برگزار شد. استاد ارائه دهنده سرکار خانم فاطمه زند اقطاعی ضمن معرفی اثر پژوهشی خود در این زمینه به ضرورت حضور آگاهانه طلاب در فضای مجازی پرداخت و افزود: بحث اعانت بر اثم به صورت جزئی و مصداقی می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد.این مسئله گاهی به صورت آگاهانه و گاهی به صورت غیر آگاهانه و غفلت هست.با توجه به اینکه سرعت انتشار و تولید محتوا در فضای مجازی بالا هست حریم خصوصی افراد بیشتر ممکن است مورد هتک قرار بگیرد .که مصادیق آن شامل بی‌آبرویی، هرزه نگاری و یا شوخی‌های مبتذل است .این قاعده اعانه بر اثم اقوال گوناگون و ابعاد گوناگونی دارد ،برخی قصد را لازم می‌دانند و برخی نه ، افعالی که در فضای مجازی انجام می‌شود نیز گاهی ترک فعل هم مصداق اعانت بر اثم است و البته اعانه بر اثم شرایطی را هم دارد اینکه آن فعل در خارج انجام شود و فقط در نیت نباشد،معاون قصد انجام فعل را هم داشته باشد،عمل معاون بعد یا همزمان با عمل شخص مرتکب حرام باشد و.... مستنداتی هم برای این مطلب وجود دارد از جمله آیه قرآن«..... ولا تعاونو علی الاثم والعدوان...» و نیز قاعده« لا ضرر و لاضرار فی الاسلام »و نیز اجماعی که در این باره بیان شده است. برای گروه طلاب لازم است که حضوری آگاهانه و ماهرانه در فضای مجازی داشته باشند تا ضمن انتقال مفاهیم دینی بتوانند از نشر اکاذیب یا شبهات و کمک بر این گونه مسائل خود را حفظ نمایند. استاد ناقد حجه الاسلام سید احمد میرخلیلی هم به نقد بعضی از نظرات استاد ارائه دهنده اشاره کرد و افزود: ضمن بیان اهمیت حضور در فضای مجازی و دقت در انتقال مطالب با توجه به سرعت و تاثیر آن به روایتی از رسول اکرم نیز استناد شد ضمن احترام به مطالب بیان شده توسط خانم زنداقطاعی لازم به ذکر است که با توجه به احادیثی که در شریعت ما مطرح شده اگر فردی بدون تحقیق مطلبی را نقل کند این عمل او مساوی دروغگویی است زیرا که او در سنت سازی غلط شریک است.لازم به ذکر است آنچه در بخش مفهوم شناسی واژگان بیان شد مطالب خوبیست اما یک بخش استحسان بیان شد که ما در این مطلب با اهل سنت اختلاف داریم و نیز در مستندات فقهی لازم به ذکر است که بیان شود مجازات دو دسته هستند یکی مجازاتی که خود فرد باید برای خودش اعمال کند دوم مجازات اجتماعی و تعزیرات است .مجازات خود فرد از قبیل کفارات و اما بحث ما در قسمت تعزیرات و مجازات اجتماعی است.از باب آیات و روایات بیان شده درباره این مطلب مشکلی وجود ندارد اما در بحث اجماع بایستی مبانی فقهایی که بر این مسئله اجماع داشته‌اند بیان شود و فراتر از آن باید به یک ضروری دین تبدیل شده باشد. در مبحث عقل هم به شرطی درست است که هر عاقلی در هر جای دنیا آن را بپذیرد زیرا اگر استناد مطلبی به حکم عقل شد و پشتوانه مطلبی حکم عقل بود در تمام دنیا باید قابل پذیرش باشد که در این مسئله نیست در بحث مقدمه واجب و حرام هم لازم به ذکر است که طبق مباحث فقهی و اصولی ذی المقدمه فقط واجب است نه تمام مقدمه‌ها،در بیان مصادیق مقدمه حرام هم باید دقت بیشتری شود.برای تکمیل بحث لازم است که اصولی برای حضور کاربران در فضای مجازی و برای نقش پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز طراحی شود و همچنین نهادهای نظارتی وجود داشته باشند تا بر عملکرد این شبکه‌ها دقت لازم را داشته باشند و همچنین لازم است در باب فقه و جرائم سایبری ،دیدگاه‌های فقهی معاصر مثل مقام معظم رهبری آیت الله سیستانی و... آورده شود میر علمی کرسی خانم رضیه رئیسی ضمن بیان نکاتی به جمع بندی نهایی نظرات پرداخت و افزود: ضمن تشکر از اساتید محترم ارائه دهنده و ناقد بعد از بیان ضرورت حضور در فضای مجازی به صورت آگاهانه و ماهرانه به این جمع‌بندی می‌رسیم که بعضی از افعال و اقوال ما در فضای مجازی می‌تواند مقدمه حرام یا کمک کننده حرام باشد که طبق مقاله ارائه شده ادله‌ای نیز از قبیل آیه قرآن و روایات و نیز اجماع برای این مطلب بیان شده که که در متن مقاله به صورت تفصیلی توضیح داده شده است. ونیز لزوم دقت در ایجاد پیامی یا محتوایی که می‌تواند اعانه بر اثم باشد و نیز دقت در انتقال پیام‌هایی که یا غافلانه و یا عامدانه مصداق اعانه بر اثم محسوب می‌شودمطرح گردید.اعانه بر اثم هم می‌تواند بار شرعی برای ما به دنبال داشته باشد و هم مجازات قانونی، بعضی از افعال ما که مصداق اعانت بر اثم هست شامل پیگرد قانونی نیز می‌شود. معمولاً مسائل فقهی کلان‌تر از مسائل حقوقی است و گاهی قانون مسئله‌ای را جرم نشمرده ولی از نگاه فقه گناه است،دانستن این مسئله دقت بیش از پیش در انتقال پیام را می‌طلبد در فواصل بحث به معنای لغوی واژگان به کار رفته و نیز به تفاوت دو واژه اثم و جرم نیز پرداخته شد